Yad Vashem-onderscheiding voor vier Friese echtparen, wat betekent dat?

FRYSLAN – Vier Friese echtparen krijgen, samen met een echtpaar uit Amersfoort, vandaag in Leeuwarden de Yad Vashem-onderscheiding uitgereikt. Dat schrijft Omrop Fryslân. Het is de hoogste onderscheiding die de Israëlische regering toekent aan niet-Joden. Maar wat houdt Yad Vashem precies in?

Personen die de onderscheiding ontvangen, krijgen officieel de titel ‘Rechtvaardige der Volkeren’. In Nederland hebben tussen 1953 en 2022 bijna 6.000 mensen de onderscheiding gekregen. Wereldwijd zijn dat er ruim 28.000. Bij de onderscheiding horen een medaille en een oorkonde. De Yad Vashem-onderscheiding kan ook postuum worden toegekend.

Om iemand in aanmerking te laten komen voor de onderscheiding moet een uitgebreide aanvraag en procedure worden afgewerkt. Documenten van bewijs moeten naar Israël worden gestuurd. Denk daarbij aan brieven en dagboeken. Daar worden ze door de onafhankelijke organisatie Yad Vashem en historici uitvoerig onderzocht.

Diplomaten

De onderscheiding is bedoeld voor mensen die vaak met gevaar voor eigen leven Joodse mensen hebben geholpen tijdens de oorlog. “Dat kan zijn dat iemand onderduikers heeft gehuisvest, identiteitsbewijzen heeft vervalst of stiekem meer bonkaarten heeft weten te regelen voor een huis met onderduikers, noem maar op “, zegt André Diepenbroek van de Israëlische ambassade.

De vijf echtparen

Naam                                                   Woonplaats
Hendrik en Akke Woudstra                             Ie
Wieger en Hendrikje Terpstra                        Ie
Barteld en Maaike van der Werff          Wergea
Jan en Aaltje de Roo                                      Blije
Johannes en Catharina de Roon     Amersfoort

Als de aanvraag wordt goedgekeurd, volgt erkenning door de staat van Israël, legt Diepenbroek uit. “Daarom moet de medaille ook altijd worden uitgereikt door een diplomaat. Die verdeling is bewust zo gedaan, Yad Vashem is een onafhankelijke organisatie en bij het bepalen van de erkenning spelen daarom geen andere belangen mee.”

50 per jaar

De laatste jaren is een toename te zien in het aantal uitgereikte onderscheidingen. Volgens historici is dat vooral het gevolg van het groeiende aantal mensen dat op zoek is naar hun familiegeschiedenis. Door de digitalisering van archieven is het bovendien steeds makkelijker geworden om familiebanden te traceren. Diepenbroek: “We doen nu zo’n vijftig uitreikingen per jaar. Dat heeft echt een enorm hoge vlucht genomen in de afgelopen 20 jaar.”

De vijf echtparen die in Leeuwarden een onderscheiding krijgen, zijn al in 2018 en 2019 al aangewezen als ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’. Toch krijgen ze nu pas de bijbehorende onderscheiding. “Dat komt heel kortgezegd door corona”, zegt Diepenbroek. “We hebben toen nog wel een aantal uitreikingen gedaan bij mensen die bijvoorbeeld ernstig ziek waren, in de voor- of achtertuin.”

Joden naar Fryslân

Door de coronatijd is het aantal uitreikingen ook aardig opgelopen. “Dat is wel pijnlijk want intussen zijn ook mensen en familieleden overleden. Daarom zijn we heel blij dat het nu weer kan”, zegt Diepenbroek.

Yad Vashem is een organisatie in Israël die slachtoffers van de Shoah (holocaust) bedenkt. Letterlijk betekent het: Gedenkteken en naam. De organisatie werd opgericht in 1953 door het Israëlisch parlement. In Jeruzalem heeft het een groot deel van de Mount of Remembrance in handen waar diverse musea, monumenten en educatiecentra staan.

Yad Vashem heeft ook een aantal databases over de Shoah, waaronder van de mensen die een onderscheiding hebben gekregen.
Volgens het Fries Verzetsmuseum doken zo’n 3.000 Joden in Friesland onder. Dat is 10 procent van alle Joodse onderduikers in Nederland. Een groot deel daarvan kreeg hulp van het verzet, een klein deel vond op eigen initiatief onderdak. Ook in verhalen van onderscheidingen in andere provincies komt Fryslân vaak terug, merkt ook Diepenbroek. “Er waren inderdaad veel Joden die vanuit het hele land naar Friesland vluchtten.” De familie van de onderscheiden personen krijgt een medaille en een oorkonde. De naam wordt gebeiteld in een steen of er wordt een boom geplant in een Yad Vashem-park in Israël. Daarnaast zullen de verhalen opgenomen worden in het online archief van Yad Vashem in Jeruzalem.

Eén getuige in Leeuwarden

Woensdag is één persoon aanwezig die zelf betrokken was bij de gebeurtenissen. Bennie de Goede was vijf jaar toen hij opgenomen werd door de familie De Roo uit Blije. Zijn vader was voor zijn geboorte opgepakt, Bennie en zijn Hongaarse moeder werden later gevangen genomen. Dankzij een vriend uit het verzet wist de moeder te ontkomen en werd Bennie ondergebracht bij de familie De Roo in Friesland. Het kinderloze echtpaar in Blije voedde Bennie op als ware het hun eigen zoon. Na de oorlog werd Bennie herenigd met zijn biologische moeder. Hij keerde nadien nog regelmatig terug bij zijn Friese redders.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail