Waddennatuur onder druk: “Nog nooit eerder waargenomen veranderingen”

Trekvogels die hier geen garantie meer hebben op voedsel, zeesterren die mossels opeten en de wadpier die helemaal dreigt te verdwijnen. Het zijn gevolgen van de klimaatverandering op de Wadden, waar vandaag een internationaal rapport over verschijnt. Zo schrijft Omrop Fryslân. 

Wat de klimaatverandering doet met de Waddenzee hakt er behoorlijk in, staat in het ‘quality status report’ van onder andere UNESCO en het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). Onderzoekers zien zaken veranderen die ze nog nooit eerder hebben gezien.

Het laatste rapport kwam uit 2017 en sindsdien is er flink wat veranderd, vertelt professor Katja Philippart. Zij is de hoofdauteur van het rapport en directeur van de Waddenacademie. “We zijn getuige geweest van nog nooit eerder waargenomen veranderingen, waaronder de eerste massale kokkelsterfte in de zomer van 2018, een bijna halvering van de toevoer van rivierwater en een versnelling van zeespiegelstijging met bijna 60%.” Oplossingen zijn er niet zomaar, zegt ze. “Het zoeken naar mogelijkheden om het ecosysteem meer tijd te geven om zich aan te passen is dé grote uitdaging voor iedereen die betrokken is bij monitoring, onderzoek, beleid en beheer van de Waddenzee.”

Foto: Remco de Vries | Omrop Fryslân

Voor dat onderzoek staat nu een nieuw onderzoeksschip op Texel. Het schip is gebouwd in Harlingen en krijgt de naam Wim Wolff. “Het is belangrijk om een flexibel werkstation te hebben dat aan alle wensen tegemoetkomt voor alle metingen die worden gedaan”, zegt projectleider Aarnoud van de Burgt.

“Daarvoor hebben we een schip met een hele lage diepgang. Dat had het vorige schip de Navicula ook al, maar dat hebben we kunnen behouden. Ook al is het veel groter.” En het schip biedt meer, vertelt hij: “We kunnen meer opstappers aan boord nemen. We hebben nu vier bemanningsleden, wat betekent dat we twaalf wetenschappers mee kunnen nemen. Bovendien hebben we veel meer dekruimte, waardoor we meer laboratoria in containers mee kunnen nemen die we flexibel in kunnen zetten per project.”

Daarnaast zijn er meerdere kranen, waardoor de onderzoekers meer materiaal in kunnen zetten. Er is ook een platform bovenop op vogels te volgen. Al die extra mogelijkheden zijn nodig om alle veranderingen goed in kaart te brengen.

Gevaar voor schelp, wadpier en trekvogel

Door de opwarming van het zeewater in een ondiepe zee als de Waddenzee komen soorten die van koud water houden onder druk te staan. Het nonnetje – dat is een kleine schep – neemt in aantal af en de wadpier dreigt helemaal uit de Nederlandse kustwateren te verdwijnen. Exotische schelpen nemen juist toe.

Foto: Remco de Vries | Omrop Fryslân

Bovendien hebben trekvogels geen garantie meer op voedsel op de Wadden wanneer ze dat het hardst nodig hebben. Wat dat betreft is de zeespiegelstijging ook een probleem voor veel vogels: na 2030 verdwijnen wadplaten bij Vlieland permanent onder water, is nu de verwachting. Zo’n plek gaat dan verloren voor veel vogels om voedsel te vinden.

Door de hete zomers komt er ook steeds minder zoet water naar de Waddenzee. En juist die overgang van zoet naar zout water is zo belangrijk voor het leven onder en boven water. Trekvissen gebruiken dat zoete water als gids richting paaigebieden. En zoet of brak water houdt zeesterren op afstand. Als dat niet meer lukt, worden volledige mosselbanken opgegeten door die zeesterren. Maar er komen ook minder zoetwateralgen in de Waddenzee en daarmee is er minder voedsel voor schelpen. Dat zou een van de oorzaken kunnen zijn van de grootschalige kokkelsterfte in warm en droog weer. Dat was in drie van de afgelopen zes zomers sprake van.

“Al deze klimaatgevolgen baren mij stuk voor stuk zorgen”, zegt Philippart. “Maar mijn grootste zorg is de nog nooit eerder vertoonde snelheid waarmee de veranderingen plaatsvinden. Planten en dieren kunnen in principe meebewegen, maar niet als de verandering harder gaat dan dat aanpassingsvermogen.”

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail