VIDEO: Voor het eerst: grote oefening op Schiermonnikoog na de ramp met de MSC Zoe

SCHIERMONNIKOOG – Voor het eerst sinds de ramp met de MSC Zoe oefenen de autoriteiten met vrijwilligers een grootschalige opruimactie. Dat was afgelopen zaterdag op het Noordzeestrand van Schiermonnikoog. Rijkswaterstaat en de Veiligheidsregio Fryslân werkten daarvoor samen met een grote groep vrijwilligers. En groepje mensen met grote schepnetten kijkt naar een eend op het strand. Het is niet zomaar een eend, want dit exemplaar heeft vier wielen in plaats van poten en je kunt hem van afstand besturen. Deze ‘robo-duck’ speelt een olieslachtoffer en de vrijwilligers moeten proberen dat ze deze verrijdbare vogel te pakken krijgen. Dat blijkt nog niet zo eenvoudig.

“Je kunt niet oefenen met echte vogels”, legt vrijwilliger Bernard Helmus uit. Hij werkt normaliter bij de Fûgelhelling in Ureterp. Helmus beschrijft de strategie: “De vogels willen altijd terug naar zee. Dus je moet er voor zorgen dat je tussen de vogel en het water staat, zodat die niet terug naar het water gaat.”

Kustvogels

Er zijn ook gespecialiseerde organisaties ingeschakeld. Het gaat bijvoorbeeld om SON-Respons, dat zich richt op kustvogels. In deze tijd van het jaar zitten er normaliter ook veel zwarte zee-eenden, maar ook alken. Sea Alarm is onder meer gespecialiseerd in olieslachtoffers. Op de veerboot is het ook voor een zaterdag ongewoon druk. Niet alle vrijwilligers zijn uitgenodigd, maar er zijn velen aanwezig. Zo zijn er Groninger wadloopgidsen onderweg, mensen in een jas van Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer, maar ook andere die wat minder makkelijk thuis te brengen zijn. In een groot noodgebouw met een aggregaat wachten de autoriteiten hen op. De leiding ligt duidelijk bij Rijkswaterstaat. Bij die organisatie is er lang op aangedrongen dat de inzet van vrijwilligers bij grote calamiteiten, zoals de MSC Zoe met 342 containers in zee, beter moet worden geregeld en geoefend.

Tekst loopt door onder video

“Heel prettig”

Dat het nu zover is, is een goede zaak, vindt vrijwilliger Jeroen Hogenelst van Natuurmonumenten. “Het is wel eens goed om geconfronteerd te worden met de informatie die je hier krijgt. Mocht er eens een keer een grote ramp gebeuren en ik ben toevallig in dienst, dan vind ik het wel heel prettig om te weten wat de lijnen zijn en wat ik eventueel zou kunnen bijdragen.” Alle vrijwilligers worden ingeschreven. Dat is belangrijk om te voorkomen dat er in het koude novemberweer mensen op het strand achterblijven. Een vrijwilligerscoördinator van Rijkswaterstaat probeert de in groep verdeelde vrijwilligers instructies te geven, maar niet iedereen krijgt dat goed mee. Uiteindelijk gaan zij op pad met een portofoon en oranje hesjes, terwijl een drone-team olieslachtoffers en afval zoekt. Dat afval bestaat uit houtsnippers.

Ineens krijgt de vrijwilligerscoördinator het veel drukker; de Veiligheidsregio heeft geregeld dat er ineens een groep vrijwilligers aan komt lopen. Een van de mensen die dat observeert is adviseur crisisbeheersing Erik Baak van de landelijke crisisorganisatie bij Rijkswaterstaat.

“Vrijwilligerscoördinator overvraagd”

Baak ziet dat, zoals verwacht, niet alles goed gaat. “We zien onder andere dat zo’n vrijwilligerscoördinator behoorlijk overvraagd wordt. Dat is iets om een volgende keer rekening mee te houden.” Het is volgens hem niet erg; daar zijn deze oefeningen voor bedoeld. Een van de vrijwilligers is Ellen Kuipers van de Waddenvereniging. Zij zet zich al jaren in voor deze oefeningen. Ze heeft wel een advies voor Rijkswaterstaat: “doe dit jaarlijks”. Volgens Kuipers moet deze aanpak inslijten en dat heeft tijd nodig. Pieter Ros van de Veiligheidsregio Fryslân wil in ieder geval vrijwilligers meer laten participeren in oefeningen door Fryslân. “We staan pas aan het begin”, zegt Ros wanneer wordt gevraagd of er meer van deze oefeningen komen. “Het smaakt naar meer. Ik denk ook wel dat het goed is om dit vaker te oefenen”, vindt Erik Baak van Rijkswaterstaat.

Militairen

Voor Schiermonnikoog is hulp van buiten sneller nodig dan op de grotere Waddeneilanden. Bij het opruimen van de restanten van de lading van de MSC Zoe werden bijvoorbeeld ook militairen ingezet. Op de vraag of de risico’s voor een nieuwe ‘MSC Zoe’ nu tot het minimum zijn beperkt, is burgemeester Ineke van Gent van Schiermonnikoog duidelijk. “Nee, het risico is niet tot het minimum teruggebracht, want het probleem met die vaarroutes speelt nog steeds. Er wordt natuurlijk een dringend advies gegeven; wij zijn voor een dwingend advies.” Dat is nog niet alles, zo zegt Van Gent. “Wij stonden hier vorig jaar nog met zicht op een smeulend schip; de Fremantle Highway met allemaal auto’s daarin. Dus deze route brengt best wel risico’s met zich mee. Het is een drukbevaren route langs een Unesco werelderfgoedgebied.”

“Nog steeds zorgen”

De burgemeester is nog altijd bang voor een nieuwe ramp. “Het risico ligt nog altijd op de loer. Ik hoop niet dat het gebeurt, maar ik maak me nog steeds zorgen.”

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail