GARYP – Meer dan 1.100 Friese kinderen tussen de nul en vijftien jaar zijn slachtoffer van de toeslagenaffaire. Door jarenlange financiële problemen en onzekerheid groeiden deze kinderen vaak op in stressvolle omstandigheden. De 13-jarige Lotte uit Garyp is ook opgegroeid in een getroffen gezin. Er was geen geld voor vakanties of kinderfeestjes. Lotte droeg kleding waar haar zus uit was gegroeid. En ook al was ze te klein om te begrijpen wat er gebeurde, ze merkte wel verschillen met andere kinderen.
Tekst loopt door onder de video
“Als ik bij een vriendinnetje speelde, dan had ze een hele mooie kamer, met unicorns en knuffels en zo. Dan was ik wel jaloers. Ik dacht: dat wil ik eigenlijk ook wel”, vertelt Lotte. Zelf sliep ze op een krakend stapelbed, maar geld voor een ander bed was er niet. In totaal zijn 4.170 mensen in Fryslân slachtoffer van de toeslagenaffaire. Hoewel de overheid maatregelen heeft ingesteld en getroffen gezinnen zal terugbetalen, hebben nog lang niet alle ouders hun geld ontvangen. Het proces verloopt langzaam door bestuurlijke obstakels en fouten. Het blijft een groot pijnpunt dat een groep ouders en kinderen nog altijd wacht op de beloofde compensatie en duidelijkheid.
De problemen in het gezin van Lotte werden steeds groter. Ze dreigden hun huis uit te moeten en Lottes moeder had bijna geen geld meer om de auto te tanken. Met het laatste beetje benzine hoopten Lotte en haar moeder het huis te halen, maar dat ging onderweg mis. “Middenin het spitsuur ging de auto helemaal uit”, vertelt Lotte. In het drukke verkeer stonden ze stil. Lotte weet nog dat ze het erg spannend vond toen de politie kwam. De auto werd weggesleept naar een tankstation en met de laatste tien euro kwamen Lotte en haar moeder uiteindelijk thuis.
Praten over de problemen doet Lotte niet veel, maar aan één vriendin heeft ze in vertrouwen wel wat verteld. “Dat we niet alles konden betalen.” De vriendin vond dat ‘zielig’ voor haar, zegt Lotte. Zelf vindt Lotte het ook wel zielig, “maar vooral voor mijn moeder, want ik had er niet veel last van. Dan ben ik wel trots op mijn moeder dat ze het allemaal geregeld heeft.”
De Wet Kinderopvang is twintig jaar geleden ingevoerd om de kwaliteit en betaalbaarheid van kinderopvang te garanderen. De wet regelde dat ouders, werkgevers en de overheid meebetalen aan de kosten van kinderopvang, zodat werk en zorg beter gecombineerd kunnen worden. De wet is sinds de invoering verschillende keren aangepast, waardoor de wet complexer werd en fouten in het beleid leidden tot de toeslagenaffaire. Duizenden ouders zijn onterecht beschuldigd van fraude en moesten grote bedragen terugbetalen, wat veel huishoudens in grote financiële problemen bracht.
Honderden kinderen zijn uit huis geplaatst vanwege de financiële en emotionele stress van hun ouders. Deze ingrijpende maatregelen zorgden voor scheidingen van gezinnen, met een blijvende impact op het welzijn en de stabiliteit van veel kinderen. Op haar kamer laat Lotte trots zien dat ze nu twee paar merkschoenen heeft. Het gaat nu wat beter met het gezin. Lotte is al een paar keer met haar moeder en zus Eva op vakantie geweest, naar Gran Canaria en Kreta. Lotte en haar moeder hopen met hun verhaal dat meer jonge slachtoffers van de toeslagenaffaire zich melden bij de gemeente. Zij kunnen daar steun en hulp krijgen.