VIDEO: eDNA helpt Wetterskip bij speurtocht naar laatste Friese muskusratten

BROEKSTERWÂLD – De muskusrat is in Fryslân op zijn retour. Vorig jaar werden door Wetterskip Fryslân 356 exemplaren gevangen tegen 435 in 2022. In 1993 werden nog meer dan 100.000 vangsten gemeld. Met name de inzet van een innovatieve eDNA-methode maakt het speuren naar de laatste muskusratten een stuk eenvoudiger. 

Environmental DNA (eDNA) is een nieuwe methode om de aanwezigheid van soorten in een water aan te tonen. De methode is gebaseerd op het feit dat alle in het water levende dieren via uitwerpselen, huidcellen en urine DNA in het water achter laten. Door watermonsters in het lab te analyseren, kan exact worden bepaald waar de muskusratten zich bevinden.

Volgens Arnoud Bakker, die samen met zijn collega Abel de Boer in het noordoosten van Fryslân watermonsters verzamelt, is de eDNA-methode een mooie aanvulling op de traditionele vangmethodes met onder meer fuiken. ,,Trochdat de populaasje flink ôfnaam is, binne de muskusrotten min op te spoaren. De eDNA-metoade makket dit in stik makliker, want yn it laboratoarium kinne se der feilleas úthelje wêr ’t de muskusrotten har ophâlde. Dat wurdt dan trochjûn oan de kollega’s dy ’t de rotten fange.”

Bakker en De Boeren varen trajecten van 5 kilometer lengte waarin met behulp van een autosampler om de 25 meter een watermonster wordt genomen. Eventueel kan het zoekgebied worden verkleind tot 1 kilometer en ook exacte puntmetingen zijn mogelijk. De sampler houdt exact bij waar het eDNA is gevonden en koppelt dit via een app aan een kaart, zodat de rattenbestrijders precies weten waar ze moeten zoeken.

Bakker denkt het belangrijk is dat de populatie muskusratten in Fryslân volledig naar nul gaat. ,,In muskusrôt is in prachtich bistje om te sjen, mar se hawwe in ferfelende gewoante: se meie allemachtich graach grave. Ien muskusrôt kin in kúb grûn fersette yn in jier. Dat smyt gefaar op foar de diken en kades, dy ’t dan ynstabyl wurde.”

Muskusratten komen van nature niet in Europa voor. Bakker vertelt dat ze in het verleden uit Noord-Amerika zijn geïmporteerd door een Tjechische graaf, die erop wilde jagen. ,,Spitigernôch wie er gjin goede skutter en is de populaasje eksplosyf groeid.”

Muskusratten vormen niet alleen een gevaar voor de waterveiligheid, maar ook voor de biodiversiteit. Het dier staat daarom samen met de beverrat op de Europese lijst van invasieve soorten. Ze eten planten als riet en lisdodde weg, en verdringen daardoor inheemse diersoorten zoals de zwarte stern, de roerdomp en de kleine karekiet.

Wetterskip Fryslân heeft 27 gespecialiseerde veldmedewerkers in dienst die de muskus- en beverratten bestrijden in Fryslân en het Groninger Westerkwartier. In die gebieden is zijn de populaties door een gerichte aanpak inmiddels onder controle, maar dat geldt niet voor de rest van Nederland.

In 2023 werden er in totaal 51.043 muskusratten gevangen door de 21 waterschappen in Nederland, 2.500 meer dan in het jaar ervoor. Het aantal beverratvangsten in Nederland nam in 2023 toe tot 1.645, een toename van 45 procent ten opzichte van 2022. In Fryslân werd vorig jaar geen enkele beverrat gevangen.

Dit Nederlandse waterschappen hebben zich gezamenlijk ten doel gesteld in 2034 geen (levensvatbare) populatie muskusratten meer te hebben in Nederland. Dat is het geval als er minder dan 500 muskusratten per jaar worden gevangen.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail