BUITENPOST – De hulpdiensten moeten vaker oefenen op de gevolgen van extreem weer. Nu ligt de focus teveel op brand en verkeersongevallen. Dat moet anders, vindt Wim Kleinhuis, directeur van de veiligheidsregio Fryslân.
Dat het accent verschuift naar het weer heeft alles te maken met de situatie in Buitenpost. Door extreme regenval liep een deel van het dorp onder en moesten bewoners van een verzorgingstehuis worden geëvacueerd. Meteorologen voorspellen dat dat extreme weer in de toekomst vaker zal voorkomen. Kleinhuis kijkt terug op Pinkstermaandag. Een dag waarop de provincie opnieuw geconfronteerd werd met weersextremen. “Het belangrijkste dat we hebben geleerd is dat wat is voorspeld, op een gegeven moment uitkomt.”
Er werd Pinkstermaandag al rekening gehouden met slecht weer. Vooral vanwege de Fietselfstedentocht. Het kwam dan ook niet als een verrassing voor Kleinhuis. Wel dat het zoveel was, in zo’n korte tijd, geconcentreerd op één plek: “We zijn wel een beetje overvallen.” Dat wil echter niet zeggen dat de veiligheidsregio daar niet op voorbereid is. “Klimaatverandering houdt in dat we dit vaker meemaken”, zegt Kleinhuis. De draaiboeken zijn al aangepast. Er zijn in het verleden op andere plaatsen ook dit soort calamiteiten geweest, zoals in Valkenburg met de overstromingen in 2021. “Het ontruimen van een verzorgingshuis is met wateroverlast niet heel anders dan bij een brand.”
Er werd Pinkstermaandag snel opgeschaald. Het werd een zogenaamde GRIP-1. Dat wordt gebruikt als er verschillende hulpdiensten bij betrokken zijn die ter plaatse gecoördineerd moeten worden. Vanuit andere plaatsen kwamen brandweerkorpsen om te helpen. “Wij kunnen omdat we met vrijwilligers werken onze crisisorganisatie snel opschalen”, zegt Kleinhuis. “We hebben 1200 actieve vrijwilligers en kunnen dan veel aan.”
Mocht het niet genoeg zijn, dan kan een beroep worden gedaan op de verschillende gemeenten. Is er niet genoeg specifiek materiaal, dan wordt gekeken naar Drenthe en Groningen.
Dat gebeurde ook bij de wateroverlast in Valkenburg. Fryslân was één van de eerste veiligheidsregio’s die daar boten naartoe stuurde. Daar ging het echter mis, zegt Kleinhuis. “Wij waren daar als eerste maar werden als laatste ingezet. Dat moet net andersom.” De inzet daar is breed geëvalueerd en gedeeld met de andere regio’s. Er is een nieuw plan gemaakt voor hoe de nationale reddingsvloot moet worden ingezet. Maar ook dat oefenschema’s moeten worden aangepast. Dat is wat de veiligheidsregio na ‘Buitenpost’ hier ook als noodzakelijk ziet.
Ondanks dat het nog breed moet worden geëvalueerd, is Kleinhuis tevreden over de inzet op Pinkstermaandag. Ook over het handelen van de organisatie van de Fietselfstedentocht. “Die hadden het prima onder controle, ook al was er een situatie met onweer en veel regen.” Organisaties moeten er ook op voorbereid zijn. Bij de vergunningsaanvraag moet een plan opgesteld worden aangaande het omgaan met weersextremen. Dat is op 15 juni ook zo bij de Slachtemarathon. “Er moet vooraf worden nagedacht over wat je doet met heel warm of slecht weer. Dat doen ze allemaal goed.”
Een ander weersextreem is de droogte. Dat geeft extra risico op natuurbranden en drinkwaterproblemen. “Ook daar hebben we onze draaiboeken op aangepast”, zegt Kleinhuis. “We hebben ook nieuw materieel aangekocht om onze slagkracht te vergroten. Dat komt eind dit jaar.”
De veiligheidsregio kan wel wat aan, maar daar hoort wel een waarschuwing bij, zo zegt Kleinhuis: “De overheid kan niet iedereen tegelijk helpen. Bereid je daarop voor. We verwachten ook dat mensen zelf nadenken.” Als voorbeeld noemt hij de Fietselfstedentocht: “Als je weet dat het code geel wordt, dat je dan een regenjas meeneemt. Dat je nadenkt over wat je doet als je niet verder wilt of kunt. We kunnen niet zomaar 13.000 mensen van de weg halen.”
Maar ook bij wateroverlast zoals in Buitenpost. “Het water komt door de wc omhoog als het riool niet gescheiden is. Met een zak zand kun je voorkomen dat het water zo het huis inloopt.” En nog een laatste tip bij wateroverlast, die Kleinhuis wil meegeven: het rioolwater dat omhoog komt is vies, het is dan ook niet slim om daar in te spelen. “Niet doen, want het is hartstikke vuil water.”