VIDEO: Veehouder Eabe Klaas Elzinga stapte uit het leven, weduwe Joke roept boeren op om te praten

EASTERMAR – Het is een dag die Joke Elzinga-Schregardus altijd zal bijblijven: 30 april 2015. De dag dat haar man Eabe Klaas besloot uit het leven te stappen. Door onder andere een toenemende regeldruk zag hij het leven niet meer zitten. Weduwe Joke vraagt nu aandacht voor de mentale gezondheid van boeren schrijft Omrop Fryslân.

In de theaterkerk van Nes doet Joke Elzinga woensdagavond haar verhaal. Doel van haar en de organisatie is om agrariërs aan het praten te krijgen over mentale gezondheid. “Ik wil mijn verhaal doen om mensen te helpen”, zegt ze. “Al is er maar één iemand die naar mij luistert en daarna hulp zoekt. Dat zou al goed zijn. Ook al blijft het een moeilijk onderwerp, probeer erover te praten.”

Tekst loopt door onder de video

“Het doet nog steeds pijn als ik eraan denk”, zegt Joke, terwijl ze in de kamer van de boerderij in Eastermar zit. In haar handen houdt ze een wit lijstje, met een foto van Eabe erin. “Ik probeer er altijd over te praten, maar dat is moeilijk. De liefde zit nog altijd diep.” De pijn is nog voelbaar, maakt Joke Elzinga duidelijk. Eabe laat twee dochters, een zoon en een kleinkind van toen drie maanden oud achter. De schok is groot in de familie. “We zagen wel dat hij niet goed in zijn vel zat, maar dit hadden we nooit verwacht.”

Joke vond haar man in de stal en moest de kinderen vertellen wat er was gebeurd. Haar zoon was toen 15 jaar en had die avond nog met zijn vader gegeten. “Dat aan je kinderen uitleggen… Ik hoef niet te vertellen wat dat met iemand doet. Je bent helemaal kapot.”

Eabe raakte de laatste maanden voor zijn dood in een moeilijke worsteling. De beoogde overname door zijn dochter leek hem geweldig, maar had ook tot gevolg dat hij ervoor moest zorgen dat het bedrijf toekomstbestendig werd gemaakt. Daarom namen de Elzinga’s meer koeien en kochten ze meer land. Aan de andere kant hadden ze ook te maken met steeds meer regelgeving, waardoor het ondernemen almaar moeilijker werd. Joke Elzinga zag hoe haar man er meer en meer onder te lijden had.

“Hij begon zichzelf volledig te verwaarlozen. Normaal was hij altijd een knappe man die goed op zichzelf paste, maar nu moest ik tegen hem zeggen dat hij onder de douche moest. Dat was een hele klus en zo was hij gewoon ook niet.” Joke Elzinga: “Uiteindelijk werd het steeds minder. Hij kreeg waanbeelden en was er niet meer bij. De koeien zouden geen melk meer geven en de politie zou hem in de gaten houden. Hij sliep slecht en was uitgeput.”

Ze schakelde wel hulp in, maar eigenlijk was het toen al te laat. Haar man sliep slecht en sprak nergens over. “Ik heb wel eens tot drie uur in de nacht hier aan tafel gezeten met hem. Dan dacht ik: ‘Man, ik moet morgen ook weer, ga eens naar bed.’ Ik wilde met hem praten en dat deed hij gewoon niet.”

Maar boeren zoals Eabe zijn er veel meer. Uit onderzoek van LTO en andere belangenorganisaties is al vaak naar voren gekomen dat veel boeren last hebben van psychologische problemen. Dat zou te maken hebben met druk die ze voelen door de milieuproblematiek en de strengere regelgeving die daaruit voortkomt.

Boeren moeten leren om over hun problematiek te praten, zeggen psychologen. Dezelfde oproep doet onderzoekster Anne-Goaitske Breteler. Zij is bezig met een boek over mentale gezondheid op het platteland en organiseert verschillende bijeenkomsten om het taboe te doorbreken. In de theaterkerk van Nes hoopt ze woensdag een aantal boeren bij elkaar te krijgen. Breteler weet dat het lastig is om de agrariërs te bereiken.

“Boeren zitten meestal op het erf bij de boerderij, buiten het dorp, dus op afstand van de bewoonde wereld. Je loopt de hele dag alleen rond en hebt minder sociaal contact dan mensen die ‘gewoon’ werken. Als je dan bedenkt dat je over de moeilijke dingen moet praten, dan doe je dat al helemaal niet.”

Breteler zegt dat alle tumult van de laatste jaren diepe sporen in de boerensector nalaat. “Je ziet dat er in 2022 zo’n dertig zelfdodingen zijn geweest in Nederland onder boeren. Dat is een verdrietig aantal, maar in de media werd ook gezegd dat het daarom wel wat meevalt in de sector.”

“Toch zijn niet alle cases goed te meten, bovendien zijn dit alleen de zelfdodingen; de psychische problemen die spelen onder nog veel meer boeren worden niet gemeten.” Breteler: “Er zijn heel veel boeren waar je niet aan ziet dat ze worstelen met zichzelf. Daarnaast laat een zelfdoding diepe sporen achter in de levens van de nabestaanden. Zij krijgen onverwachts te maken met het verlies en moeten daarmee leren om te gaan. Zo’n rouwproces kan heel moeilijk zijn en ook voor de nabestaanden veel betekenen voor het geestelijke welzijn.”

Worstelt u met uw mentale gezondheid en wilt u erover praten? Bel dan met het nummer van 113 Zelfmoordpreventie. Het nummer is gratis en is 24 uur, 7 dagen per week te bereiken op 0800-0113.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail