Te zien in… Afl. 109: Wandvullend mozaïek van Berend Hendriks (1918 – 1997)

SURHUISTERVEEN – Aan de Groningerstraat siert een mozaïek van Berend Hendriks de achtergevel van De Flambou van PKN Gemeente Surhuisterveen-Boelenslaan. Het kerkgebouw en mozaïek zijn in 1965 voltooid, aan het eind van de wederopbouw (1945-1968). Hendriks gebruikte naturel en geglazuurde bakstenen in oranje, geel, grijstinten, wit en zwart.

Gerhild van Rooij

BEREND HENDRIKS
Berend Hendriks werd op 9 juli 1918 in Apeldoorn geboren als zoon van een boomkweker en is op 6 augustus 1997 in Arnhem overleden. Zijn bijzondere oeuvre bestaat uit schilderijen met geometrische vormen, gebaseerd op wiskundige reeksen voor inhoud en kleur en monumentale mozaïeken, glaswerken en wandschilderingen en ook omgevingskunst waaronder beelden en keramiek. Hij was een veelzijdige kunstenaar. In de openbare ruimte van onder meer Drachten, Amersfoort, Gouda en Hengelo is zijn werk permanent te zien. Hij maakte meer kunstwerken voor kerken zoals de glas-in-beton-wanden van de Pinksterkerk in Heemstede en ander werk voor de Koningskerk in Watergraafsmeer.

BOSKOOPSE SCHOOL
In 1922, op zijn vierde verjaardag kan hij voor collega’s van zijn vader de coniferenrassen bij hun Latijnse namen memoreren. Later, in 1925, verhuist het gezin naar Amsterdam waar hij de lagere school doorloopt. Hij heeft traditionele tekenles van de heer Zaadnoorddijk en krijgt daardoor tegenzin in kunst. Na de MULO zal hij naar de Boskoopse school gaan, de beste opleiding om in de voetsporen van zijn vader te treden, maar Hendriks wordt geen boomkweker. Voor zijn kunst zal de kennis van bomen en hout een voordeel zijn, evenals het van jongs af kijken naar vormen, lijnen, details, verhoudingen en volumes.

HBS EN RIJKSACADEMIE
Na de MULO leidt de toekomstige kunstenaar een zwerversbestaan als leerling-volontair op tuinbouwinrichtingen. Misschien dat de verschillende landschappen zijn gevoel voor nuance in kleur extra ontwikkeld hebben. In 1938 verwerft hij het HBS (B) diploma. Hendriks schildert samen met Juul Neuman en Bert Haanstra al enige jaren op het atelier van Ger Gerrits. Hij toont werk op de jaarlijkse schildervereniging-tentoonstellingen in het Stedelijk Museum en bewondert werken van Derain en Severini. Om zijn droom waar te maken gaat hij naar de Rijksacademie van beeldende kunsten waar hij bij Prof. Heinrich Campendonk studeert.

SUCCESVOL
Hendriks wordt een van de grondleggers van de Arnhemse School, die zich kenmerkt door het integreren van stedenbouw, architectuur en beeldende kunst. Als docent op de Hogeschool voor de Kunsten te Arnhem stimuleert hij de ontwikkeling van omgevingskunst. Zijn eigen werk is op vele plaatsen in de openbare ruimte bewaard gebleven, bijvoorbeeld het voor de opening van de Flambou kerk in 1965 geplaatste mozaïek. Vanuit een geopende hemelse hand daalt in de voorstelling de zegen neer op twee knielende en twee staande figuren van wie de figuur in wit gewaad de armen heeft uitgespreid. De zegen is ook uitgebeeld in een mozaïek in De Swette, Drachten.

VERWANT MOZAÏEK
Op de Oostgevel van de door architect J. Bosma ontworpen Fonteinkerk, Kolken 89, Drachten staat rechts een halve boog afgebeeld die een entreepoort of raam lijkt, maar een regenboog is. De naturel, bruin, zwart, oranje, rood en roodbruin geglazuurde bakstenen contrasteren met de gele bakstenen wand. De zwart-witte hand Gods, zegent een biddende opkijkende figuur. Rond de in zwart en lichtbruin uigevoerde knielende figuur stroomt blauw en wit uit een tot boven de regenboog opstijgende fontein. De figuur is klein onder de goddelijke hand, maar groot naast de schematische huizen, wegen, waterwegen en dorpskerk in het midden.

MEER WERK
De beide mozaïeken zijn ritmisch en dat geldt voor meer van zijn monumentale werken in de openbare ruimte en voor zijn vrije werk dat onder meer in diverse musea is getoond. Kunst van Berend Hendriks was onder meer te zien in het Stedelijk Museum Amsterdam, het Gemeentelijk Van Reekum Museum in Apeldoorn en is opgenomen in collecties van het Apeldoorns Museum CODA, Museum De Paviljoens in Almere en Museum Kranenburg in Duitsland.

AUTEUR EN FOTO’S
Gerhild van Rooij, Curator Galerie Bloemrijk Vertrouwen, Aldtsjerk
KUNSTWERK
Groningerstraat 40, 9231 CM, Surhuisterveen, Gemeente Achtkarspelen
BRONNEN
Reliwiki; www.gittamontanus.nl/ens/kunst/hendriks.htm ; www.kunst-in-kaart.nl
www.helpwandkunstopsporen.nl; Stedelijk Museum; Gemeentelijk Van Reekum Museum; Museum De Paviljoens; www.flevolanderfgoed.nl; Reformatorisch Dagblad, 24 januari 2011
Gerhilds Kunstrubiek 131 Mozaïek Berend Hendriks, Drachten, online pluskrant.nl (2017)

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail