Te zien in … Afl. 102: 2 Friese Finalisten Foto Challenge en Molendag 2021

Gerhild van Rooij

DE HOLLANDSCHE MOLEN
Vereniging De Hollandsche Molen zet zich sinds 1923 in voor het voortbestaan, malend en draaiend houden van de wind- en watermolens van Nederland. Om deze doelen te bereiken is de vereniging actief voor iedereen die in molens is geïnteresseerd: moleneigenaren, andere molenprofessionals, molenbezoekers en geïnteresseerden De vereniging brengt de molen en het molenbehoud voortdurend onder de aandacht onder meer via de Nationale Molendagen elk tweede weekend van mei, het zelf uitgeven en bevorderen van publicaties en de website, waarop ook een pagina voor kinderen staat. Beschermvrouw van De Hollandsche Molen is Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix der Nederlanden.

MOLEN FOTO CHALLENGE
Er kan in de drie categorieën t/m 9 mei gestemd worden op foto’s van De Hollandsche Molen Foto Challenge 2021! In elke categorie drie genomineerden. De molenfoto met de meeste publieksstemmen wint. Daarnaast verloot De Hollandsche Molen onder de stemmers ook een prijs: een 2-persoons Molenaarsarrangement, met 2 overnachtingen inclusief ontbijt in een ruim appartement in de molen of een 6 gangendiner inclusief een bruisend aperitief met amuses, huisgemaakt brood, tafelwater, wijnarrangement en afsluitend koffie/thee met diverse zoetigheden. De winnende foto wordt tevens gepubliceerd in het blad ‘Molens’ van De Hollandsche Molen.

CATEGORIE JUNIOR TOT 16 JAAR
In de eerste categorie van deze challenge kan gestemd worden op foto’s van drie junioren tot 16 jaar. Voor deze categorie koos de organisatie het thema Dieren bij de molen. De finalisten leverden foto’s op locatie en een van hen maakte ter plekke een geënsceneerde foto. Jillie ten Dam maakte een foto van Pelmolen Rijsse met in het land koeien en Falen Flier fotografeerde Molen Oldebroek met schapen nabij de molen. Op de foto van Shane Oost staat voor molen Nooitgedacht in Spijkenisse een roodstaartpapegaai tussen tulpen en een klompensouvenir met molens.

MOLEN BIRDAARD, AMATEUR
In de tweede categorie, volwassen van 16 jaar en ouder niet professioneel is het thema Molens in het landschap. Een van de fotografen die in deze categorie tot de finale doordrong is Arjan Sijtsma. Hij koos een molen in Noardeast Fryslân, Molen de Olifant bij Birdaard. De foto is dit coronajaar genomen tijdens een ijskoude ochtend. De witte poldermolen en het met rijp en ijs bedekte landschap contrasteren met de vuurrode lucht. Medefinalisten zijn Jacques Duijn die de Molen Soester Eng in Soest fotografeerde en Helene Roelofs die een foto inzend van molens in Aarlanderveen.

PROFESSIONAL – 16 JAAR EN OUDER THEMA
Professionals van 16 jaar en ouder kregen eveneens het thema Molens in het landschap. Dianne Dekker maakte een verstilde foto van de molens aan de Kinderdijk en Donny Kardienaal ving in een mooi beeld de Broekmolen Streefkerk. Hans van der Lande vereeuwigde molen De Rat en omgeving in IJlst in ‘het ochtendgloren’. De foto is niet bewerkt en enigszins gecomprimeerd om aan de wedstrijd mee te mogen doen. Hans schrijft: “Ik maakte deze plaat ’s ochtends vroeg (13 april) met mijn mobieltje omdat ik zo gek ben van molens.”

MUSEA EN MOLENS
De houtzaagmolen in IJlst en het bijbehorende museum zijn vanwege coronamaatregelen nog gesloten, maar ze zijn net als andere molens en musea het waard om van de buitenkant te bekijken. Op de website is veel keus. Wandelen en fietsen om naar de molens te kijken kan nog op gepaste afstand van elkaar. Er staan diverse routes langs molens. Maar er is meer, bijvoorbeeld een instructieve film over hoe een watermolen werkt. Onder het kopje 360 graden kan op een heel andere manier gezoomd worden op een molen. Wie nooit eerder een molen heeft bezocht vindt nog veel meer op de website.

TOEGANKELIJK CULTUREEL ERFGOED
Er is voor elke leeftijdsgroep wel iets op molens.nl, bijvoorbeeld gratis te downloaden kleurplaten van de verschillende types molens in Nederland. Alleen al door de platen te bekijken leren kinderen spelenderwijs hoeveel verschillende molens er in ons land staan. Een mooie manier om kennis te maken met dit ook buiten ons land bekende cultureel erfgoed. Twee van de veertien kleurplaten zijn gewijd aan Friese molens. De platen geven een duidelijk beeld van de molens en de omgeving. Op elke plaat staat een gekleurd kind figuurtje waardoor de schaal zichtbaar is en de monumentaliteit van deze bouwwerken. Nederland telt 1200 molens en elke provincie zijn molens te vinden

MOLEN DE RAT IJLST EN KLEURPLATEN
Op de reeks kleurplaten staan verschillende types molens die ook in het uitzendgebied van RTVNOF te vinden zijn. Deze molens zijn net als andere molens van buitenaf coronaproof te bekijken. De eerste kleurplaat toont watermolen Schouwmolen in Ittervoort en wordt gevolgd door de afbeelding van wipmolen De Middelste Molen in Cabauw waarna de eerste Friese molen in beeld komt, houtzaagmolen De Rat in IJlst. De Hazewind in Gieten is een achtkante stellingmolen en Koggemolen Westuit no 7 in Aartswoud is een Noord-Hollandse binnenkruier. Hierna volgt Noordmolen in Delden-Azelo net als de eerste molen is dit een watermolen, maar vanuit een ander standpunt weergeven, zodat de werking goed zichtbaar is.

KRAMERSMOLEN GOUTUM EN DATABASE
Er zijn nog veel meer types zoals te zien op de volgende kleurplaten van De Vlieger in Voorburg van het type grondzeiler of de ronde stenen stellingmolen met de naam Nieuwe Molen in Veenendaal, beltmolen de Sancto Antonio in Halsteren en Peilmolen in Oud-Alblas va het type grondzeiler, paltrokmolen de Eenhoorn in Haarlem en de tweede molen in deze reeks die in Friesland staat, de Kramersmolen in Goutum, is een spinnenkop. Tot slot is torrenmolen De Zwaan in Lienden afgebeeld en Molen van Jetten in Uden van het type standerdmolen. Informatie over al deze molens staat op de database van de website.

WEETJES, MOLENMAATJES OP KINDERPAGINA
Op de website staat een kinderpagina met vier molenmaatjes. Eva is dol is op molenverhalen. Ze vertelt je alles over de geschiedenis van molens. Ga je met haar mee? Rutger weet precies hoe een molen werkt! Wat wil jij van Rutger leren? Ga met hem op ontdekkingsreis! Linda doet spannende dingen en knutselt graag. Ze vindt het leuk om molenkoekjes te bakken. Aan de slag dus! Jim is een echte grappenmaker. Hij is ook dol op leuke filmpjes over de molens. Met Jim is het altijd lachen!

MOLENSPOREN
Naast de vele molens die met een uitgebreide beschrijving allemaal te vinden zijn op de website onder het kopje Alle Molens, zijn er veel sporen van voormalige molens in diverse dorpen. Onderdelen van molens komen terug op een aantal dorpsvlaggen en staan ook op de bijbehorende dorpswapens. Daaronder zijn dorpen in het uitzendgebied van RTV NOF, bijvoorbeeld de dorpen Aalsum boven Dokkum in Noardeast-Fryslân en het oorspronkelijk onder Oentsjerk vallende dorp Mûnein bij de Swarte mar in Tytsjerksteradiel.

OP FOTO, KUNST OF IN THEATER
Veel professionele kunstenaars en anderen die puur voor hel plezier kunst maken laten zich inspireren door molens. Rod V.G. schilderde bijvoorbeeld de molens De Hoop en Zeldenrust op het Bolwerk in Dokkum, naar foto’s die hij zelf van deze molens maakte. Ook in vroeger eeuwen boden molens en beschermheiligen inspiratie aan nu nog beroemde kunstenaars als Caravaggio (Michelangelo) die de heilige Catharina schilderde. Er zijn verhalen, liedjes en toneelstukken geschreven rond molenaars onder meer De klucht van de molenaar van Brederode die Totheater uit Âldtsjerk meerdere jaren in het land speelde, ook wel in historische molens.

OPENBARE RUIMTE EN MOLENSTENEN
Straten, historische panden, gevelstenen, scholen en ook buurten zijn ook wel genoemd naar nog bestaande of voormalige molens. En dan zijn er nog verschillende historische molenstenen te vinden in de openbare ruimte, bijvoorbeeld in het openluchtgedeelte van het ook nog steeds gesloten Observeum (museum en observatorium) in Burgum.

TEKST EN FOTOS
Tekst: Gerhild van Rooij, curator Galerie Bloemrijk Vertrouwen, Aldtsjerk
Foto´s: 1. Embleem ambachtelijk Korennmolenaars Gilde op molen in Birdaard (foto Gerhild van Rooij, 2019) 2. Caravagio (Michelangelo), Beschermheilige molens, Sint Catharine van Alexandrië met molenrad (detail), ca 1598-1599, olieverf op doek, 173×133 cm (bron Nationaal Museum Thyssen-Bornemisza, Madrid) 3. Rod V.G., Molen de Hoop op Bolwerk Dokkum, olieverfschilderij, 2019 (foto kunstenaar)

Zie Gerhild van Rooij Te zien in nr.24 Mûnein: Oude Molensteen (NN), 14.06.2020 RTVNOF
De molenmaatjes – De Hollandsche Molen (molens.nl)
https://www.molens.nl/nationalemolendag-2021/