TE ZIEN IN… aflevering 330: Ooievaarsnesten, bezienswaardigheden uit 1902 en zestiger jaren

TRYNWÂLDEN – Verschillende vergezichten in de Trynwâlden sieren in de twintigste eeuw diverse prentbiefkaarten en fotokaarten. Een foto van een ooievaarsnest tegen een bomenrand op buitenplaats De Klinze in Aldtsjerk is in 1902 uitgebracht als ingekleurde prentbriefkaart. Een zwart-witfotokaart uit de jaren zestig laat de achterzijde van Heemstra State zien met daarvoor ook een ooievaarsnest. De ooievaarsnesten waren bezienswaardigheden.

Gerhild van Rooij

BOSSCHEN DE KLINZE

De kaart getiteld ‘Bosschen De Klinze’ met daarop het ooievaarsnest dateert uit de tijd dat de post nog meerdere keren per dag bezorgd werd. De smartphone is een nog snellere postbode. Anno 2024 vervangen de eigen, met de mobiel gemaakte, foto’s de oude gedrukte ansichtkaarten of prentbriefkaarten. De digitale foto’s zijn de kaarten van deze tijd en komen via app of e-mail 24/7 binnen een seconde bij geadresseerde. Begin twintigste eeuw was zelf fotograferen geen gemeengoed. Een gekochte kaart was in die tijd een mooi aandenken en de kaart werd gebruikt om te laten zien waar je geweest was. Op die ingekleurde kaart uit 1902 is te zien hoe mooi de locatie was en wat er allemaal wel niet te zien was. In de afbeelding een deel van het statige wandelpark De Klinze. De buitenplaats De Klinze was in die tijd nog in handen van de adellijke bewoners Van Sminia. Wandelaars en ruiters konden wel van gepaste afstand naar het park kijken.

VRIJE TIJD EN NATUUR

Op de kaart is links een door bomen omzoomd pad te zien, vanaf rechtsonder is een naar het pad afbuigende sloot met kroos te zien, die aan het eind weer afbuigt. De vorm van de wateraanleg benadrukt de diepte en ruimte van het parklandschap. Rechts naast de sloot ligt een weide met op de achtergrond een dichte bomenrand. De bomen staan vol in het blad en tegen deze achtergrond staat een houten stellage met ooievaarsnest. De ouder-ooievaar staat roerloos op het nest en kijkt in de richting van het pad, maar zou zo over het land kunnen scheren om voedsel te verzamelen. Vogels spotten en uitstapjes maken in ‘de natuur’ werden begin twintigste eeuw steeds populairder. Als vrije tijdsbesteding door het landschap langs zulke buitens in de Trynwâlden wandelen werd in die tijd voor steeds meer mensen bereikbaar, al waren er ook nog grote groepen voor wie dat niet was weggelegd. Via de ontvangen kaart konden zij zich dan een voorstelling maken van de locatie, die ze mogelijk ooit zouden kunnen bezoeken.

DE OUDE HEEMSTRA STATE

In de Trynwâlden lag ook de oude Heemstra state in Oentsjerk op de plaats waar nu de moderne Welderenstate in gebruik is. Op een zwart-wit fotokaart uit begin jaren zestig is de achterzijde afgebeeld van het voormalige hoofdgebouw Heemstra State. In dit parkdeel stond ook een ooievaarsnest op een houten stellage, waarvan de paal anders geschraagd is dan de binnen een hek staande paal op de kaart ‘De Bosschen van Oudkerk’.  Heemstra State was in het jaar waaruit de foto dateert al in gebruik als verzorgingshuis. Theo van Welderen baron Rengers kocht de state, hij woonde oorspronkelijk op Stania State en verhuisde in 1895 naar de Heemstra State, zijn zus Clara woonde daarna op Stania State. Na 1932 werd Heemstra State in gebruik genomen als rusthuis en in 1972 werd besloten Heemstra State af te breken en er een nieuw bejaardentehuis, genaamd Nieuw Heemstra State neer te zetten dat in 2002 werd vervangen door de nieuwgebouwde Van Welderen State. Er staat geen ooievaarsnest meer bij De nieuwe state, maar in de Trynwâlden nestelen wel nog ooievaars.

FOTO’S:
1. Ooievaarsnest op weide naast sloot, Klinzepark, Aldtsjerk (ingekleurde fotokaart uit 1902).
2. Ooievaarsnest, achterzijde oorspronkelijke Heemstra State, Oentsjerk (zwart-witfotokaart uit jaren ’60).

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail