TE ZIEN IN… Aflevering 327: Onderonsje van Jikke van der Waal in Van Welderen State

OENTSJERK – Jikke van der Waal-Bijma (1952) heeft in 1996 voor de Gemeente Tytsjerksteradiel het beeld “Onderonsje” gemaakt voor de officiële opening na de verbouw en renovatie van toenmalig Zorgcentrum Heemstra State. Het werk staat nu in de op deze locatie opgetrokken Van Welderen State en geeft de verbondenheid tussen mensen weer en zorg voor elkaar.

Gerhild van Rooij

HEEMSTRA EN VAN WELDEREN STATE

In het park rond de Van Welderen State herinnert een tekstbord met historische afbeeldingen aan de voormalige Heemstra State en het familiewapen van het adellijke geslacht Van Heemstra die de state bijna vier eeuwen in bezit hadden en bewoonden. Heemstra State werd in 1931 een vrijzinnig rusthuis voor ouderen. De state is in 1972 afgebroken en vervangen door het nieuwe zorgcentrum Nieuw Heemstra State. In 2002 is dat centrum vervangen en verrees de huidige Van Welderen State, genoemd naar de onder de bevolking geliefde Theo van Welderen Rengers, de laatste adellijke bewoner van de state in de periode 1895 tot 1930.

BEELD ONDERONSJE

Het duurzame beeld “Onderonsje” staat in de centrale ruimte van de Van Welderen State in de vaste opstelling kunst en erfgoed met betrekking tot de voormalige Heemstra en Nieuw Heemstra states. “Onderonsje” staat in een nis en bestaat uit twee gestileerde mensfiguren op pennen op een plat voetstuk met tussenbeide een verticale zwevende vorm. De figuren staan naar elkaar toe, met een muts op en doek om de hals en zijn vanaf de schouders tot over de heupen bijeengebonden door omwikkelingen. In dezelfde vrijstaande rechterzijwand is een ingelijste, in Fries gestelde, brief van de opdrachtgever geplaatst gedateerd 10 mei 1996. Het is een gelukwens voor de opening van Nieuw Heemstra State met uitleg over het aangeboden kunstwerk “Onderonsje” van Jikke van der Waal-Bijma, ondertekend door toenmalig burgemeester drs. J. Mulder en de secretaris van het gemeentebestuur van Tytsjerksteradiel D.J. Abma.

KLEI OERMATERIAAL

Jikke maakt voor het overgrote deel mensfiguren en heeft deze in de afgelopen decennia steeds vanuit andere invalshoeken weergegeven binnen haar kenmerkende stijl. Zij werkt graag vanuit platen klei, het oermateriaal waaruit ze figuren boetseert, snijdt en bouwt. De deels gedekte aardkleuren of blauwen tegen antraciet aan, zoals bij “Onderonsje”, zijn ingetogen. De onregelmatige huid is zichtbaar, niet alles hoeft strak gestreken te worden om perfect te zijn, imperfectie hoort bij perfectie. Haar sobere vormen geven ruimte om verschillende stemmingen en contacten uit te beelden.

MENSFIGUREN

Jikke exposeert in Nederland, Duitsland en Denemarken, won in 2007 op de Biënnale Del’Arte te Florence, Italië een 5e prijs categorie sculpturen/installaties en juni 2024 koos de winnaar van de loterij tijdens de Opsterlandse Kunstroute haar werk “Gesprek” als prijs. Jikke vertelde in een galerie in Drenthe, waar we samen werk exposeerden: “Mensen zijn overal, niets en niemand is volmaakt, dat boeit me.” In de groepsexpositie in de Grote Kerk in Drachten (2023) waaraan ik als Trynwâldster deelnam, spraken we er kort over dat iedereen anders communiceert en zich altijd wel kan verbinden met op zichzelf staan, de ander vasthouden of vastgehouden worden, steun zoeken of geven, opvallen in een groep of daarin opgaan.

WENS

Misschien is communicatie wel de kern van haar werk, zichtbaar gemaakt in een houding, gebaar, aanraking of gericht zijn op elkaar, als uiting van onderlinge verbondenheid, zoals het beeld in Oentsjerk. Het gemeentebestuur sprak in de tentoongestelde brief een daarbij aansluitende wens uit: de hoop dat de symboliek van het “Onderonsje” van Jikke voor het bestuur,  de directie en medewerkers tot in lengte van jaren de drijfveer zou zijn om alle mensen die aangewezen zijn op zorg- en hulpverlening vanuit het Trynwâldster zorgcentrum in optima forma van dienst te wezen.

Foto’s:
1. “Onderonsje” van Jikke van der Waal in Van Welderen State (2024, foto auteur).
2. Heemstrastate rond 1965 (historische foto).
3. Brief over aangeboden beeld Onderonsje, Gemeente Tytsjerksteradiel, 1996 (2024, foto auteur).

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail