ALDTSJERK – In de Trynwâlden in Tytsjerksteradiel is het op warme dagen een verademing om over de paden van de Engelse landschapstuinparken te wandelen. Op de voor iedereen toegankelijk historische buitenplaatsen Stania State (Oentsjerk) en De Klinze (Aldtsjerk) geven oude bomen schaduw en koelte. De uitzichten op de tuinen en gebouwen zijn prachtig.
Gerhild van Rooij
De prachtige locatie De Klinze stond zaterdag jl. centraal op de dag Fryslân Ferbynt, een initiatief om vrijwilligers bij stichtingen en verenigingen in Friesland samen te brengen en te bedanken en belangstellenden te inspireren om vrijwilligers te worden. De Stichting Cultuur en Landschap Trynwâlden (SCLT) heeft een Toekomstvisie Statige Parken Trynwâlden uitgebracht en de aangeboden excursie naar De Klinze voor Fryslân Ferbynt, was onderdeel van het delen van deze visie met vrijwilligers en belangstellenden. Zaterdag wandelden ruim twintig deelnemers op dit landgoed en luisterden er met grote aandacht naar de erfgoed verhalen die Dirk en Pauline van der Meulen (van de Klinze) en auteur-erfgoedkenner en SCLT-bestuurslid (van Galerie Bloemrijk Vertrouwen) samen vertelden. Naast de geschiedenis van de state en het park zijn diverse onderdelen van het park en de aanleg uitgelicht.
De statige buitenplaatsen hebben veel te bieden. De jongste deelnemer in de basisschoolleeftijd, ging bijvoorbeeld helemaal op in het leven aan de vijverrand onderaan de heuvel en maakte in zijn enthousiasme iedereen deelgenoot van wat hij zag door enthousiast ‘Kikkers!’ te roepen en deze zittend en op zijn buik liggend te bestuderen. Hij nam, net als de volwassenen, alle tijd om de gecultiveerde natuur in zich op te nemen. Wandelen en kijken zijn een ideale kennismaken met het prachtige landschappelijke en architecturale erfgoed van het statige landgoedpark de Klinze. De volwassenen, onder wie een letterlijk stokoude enthousiaste deelnemer, luisterden bij de entreehekken en daarna, wandelend over de oprijlaan, naar de bijpassende verhalen. De achtergrondverhalen over de bouw van de state, de aanleg van het park en bijvoorbeeld het half verstopte entreehek, de zichtlijnen van rechte en slingerpaden of waarom de fontein met een artisjok is bekroond waren onderhoudend en informatief.
De heuvel in het park biedt uitzicht op het hoofdgebouw achter de slingervijver met kikkers. Er loopt een pad langs met beplanting in diverse hoogtes en kleuren en doorzichten. De heuvel is een schitterend rustpunt en net als op de oprijlaan vormen de vele tinten groen een prachtig geheel. Vroeger stond hier een kluizenaarshuisje of hermitage als ideale plek om te genieten van de rust. De toenmalige eigenaars hadden dit neergezet als attractie voor de familie en – meestal adellijke – genodigden. Nu kan iedereen hier op een bankje van het uitzicht genieten, ook de Oekraïners die noodgedwongen in De Klinze verblijven. Rust vinden is moeilijk voor ze, het is een uitdaging omdat ze hun land, vrienden en familie missen, de taal een barrière kan zijn en ze gaan een onzekere toekomst tegemoet in een wereld die niet vertrouwd is voor ze. Ook daar is bij stilgestaan.
De excursie voerde ook langs oude bomen met speciale verhalen. Zo staat er een boom met zogenoemde grote slijtplekken op de stam, er stonden er twee, maar deze is de enige overgeblevene van het tweetal. De bomen werden gebruikt om eens per jaar alle grote en kleine kleden van stof te ontdoen. De kostbare kleden hingen daarbij aan de takken en werden door het toenmalige huispersoneel stevig uitgeklopt tegen de stam en al is deze circulaire manier van schoonmaken allang verleden tijd, de stam van de boom getuigt hier nog altijd van. Je zou er zo aan voorbij lopen zonder dit verhaal. Verhalen geven reliëf en maken het verleden zichtbaar, ze halen de mensen voor het voetlicht die hier hun sporen achterlieten, niet alleen de bewoners, ook het vele personeel dat hier de parktuin, waterpartijen, bruggen en hekken onderhield en natuurlijk ook het hoofdgebouw en de bijgebouwen, zoals het koetshuis, de oranjerie en meer. In de entree, salon en oude eetzaal van De Klinze klonken weer andere erfgoedverhalen over de betekenis van de vele symbolen en voorstellingen die daar te zien waren. Ook vanuit het hoofdgebouw zijn de zichtlijnen door het statige landschapspark verrassend, de eenheid met de omgeving is kenmerkend voor de states in de Trynwâlden.
1. Op de stam van de klopboom voor de Klinze zijn de sporen te zien van het uitkloppen van kleden.
2. De jongste deelnemer geniet in alle stilte onderaan de heuvel van het kikkerleven in de vijver.
3. De excursies deelnemers wandelen op de oprijlaan en niet zoals personeel achter de beukenhaag.