TE ZIEN IN… Aflevering 309: Famke van Pier Pander, Museumuithof Stania State

OENTSJERK – Pier Pander (Drachten 1864 – Rome 1919) is een gevierd kunstenaar. Zijn Pier Pander Tempel in Leeuwarden bestaat een eeuw en het nabijgelegen Pier Pander Museum zeventig jaar. Knipsels herinneren aan Panders verfijnde beeld Famke in Oentsjerk. Het Fries Museum plaatste het kunstwerk in Uithof Stania State in de Noordervoorkamer op de bovenverdieping.

Gerhild van Rooij

UITHOF STANIA
Stania State is vanaf 1934 tot in de jaren zeventig in gebruik als Uithof van het Friesch Museum in Leeuwarden. In die tijd staat bij de hoofdentreehekken aan de Rengersweg een bord PARK MUSEUM STANIA STATE en wordt entreegeld geheven. Het Friesch Museum bezit vele collecties, onder meer geologische, archeologische, gebruiksvoorwerpen, penningen, volkskunst, meubelen en kunstcollecties van porselein tot schilderijen en prenten tot beelden en een uitgebreide bibliotheek. Deze collecties worden sinds de start omvangrijker. Het museum maakt keuzes wat wel en niet op te nemen of te tonen. In De krant van toen, aflevering 118, is in “De uitbreiding van het Friesch Museum. De uithof Stania-State” de keuze belicht om meer kunst in Stania State onder te brengen. Panders beeld Famke is als enige illustratie afgebeeld.

STANIA IS GOEDE PLAATS
Het artikel stelt: “Zoals bekend mag worden geacht is sedert een paar jaar op Stania-State de uithof van het Friesch Museum gevestigd. Dat betekent, dat heel veel, dat in het museum geen plaats kon vinden, naar dit oude landhuis is overgebracht en daar een goede plaats heeft gevonden.” Voor de kunstwerken was onvoldoende ruimte in het Friesch Museum aan de Koningstraat en Turfmarkt tegenover de Kanselarij. Voorwerpen die niet op de hoofdmuseumlocatie op zaal getoond kunnen worden, worden ook nu wel elders geplaatst. In het voormalige Friesch Museumpand opende Museumhuis Van Eysinga van Hendrick de Keyser in 2018 de deuren. In dit museum over adellijke wooncultuur staan al van begin af enkele fraaie, voor het Friesch Museum verzamelde Friese kerfsnedestoven in bruikleen.

FRIESCHE KUNST EN CULTUURVOOOTBRENGSELEN.
Uithof Stania State is volgens het artikel en goede greep geweest. “Zij had althans zooveel succes, dat de directeur dr. Wassenbergh er een aansporing in vond, om nog enkele kamers op de bovenverdieping van het gebouw voor museumruimte te bestemmen.” Het Friesch Museum verzamelt, beschrijft, onderzoekt en toont vooral het ‘Friesch eigene’. Dr. Wassenbergh streeft ernaar om in het museum “zooveel mogelijk Friesche schilderijen en andere cultuurvoortbrengselen van voor 1800 op te nemen, waardoor voor de collectie Suringar, die werken van 1800, en voor een groot gedeelte bovendien nog Hollandsche werken, een andere plaats moest worden gezocht.”

PANDERS FAMKE NAAR DE UITHOF
Er was nog een aanleiding om meer werk naar de museale Uithof Stania State te verplaatsen. Ruimtegebrek bepaalde mede wat nog wel op de hoofdlocatie thuishoorde. Pier Pander maakt geen typisch Fries werk, maar is van geboorte Fries en Wassenbergh schaart Panders beeld Famke onder de voorwerpen, die in het Friesch Museum tussen andere dingen volkomen verloren gaan. Het mooie beeldje “Famke” van Pier Pander diende op een betere plaats te komen “op de bovenverdieping van Stania-State waar de belangrijkste schilderwerken in de voorkamers ter weerszijden van de al eerder ingerichte Alma Tadema kamer hangen en staan.”

EREPLAATS IN NOORDELIJKE VOORKAMER
In de Noordelijke voorkamer is romantische werk te zien en werk van meesters van de kleine kabinetkunst, hun namen luiden Bakker-Korff, Stroebel, Springer, Mesdag, Roelofs en Israëls. “Tusschen de beide vensters is het zoo-even genoemde beeldje geplaatst, dat daar buitengewoon goed staat,” De ingetogen Famke van Pier Pander neemt op de Uithof Stania Stat, terecht, een ereplaats in. De Friese kunstenaar werkte jaren aan het naakte meisje Famke met haar fijn besneden gezichtje en natuurlijke houding. Het gipsmodel van het staand weergegeven meisje met de armen omlaag en de op de foto onzichtbare, haarvlecht op de rug heeft altijd in zijn atelier in Rome gestaan. Het marmeren Famke uit 1894 is door zijn weldoenster jonkvrouw Eritia Lycklama á Nijeholt (1845-1902) aangekocht. Het marmeren beeld draagt op  de voorzijde van het lage, vierkante voetstuk de titel Famke in laag- of bas-reliëf en staat als bruikleen van het Fries Museum in het Pier Pander Museum in de Prinsentuin te Leeuwarden.

FOTO’S:
1. Zwart-witbriefkaart PARK MUSEUM STANIA STATE, Oentsjerk (in HCL database).
2. Pier Pander (20 juni 1864 – 6 september 1919), Famke, beeld (foto HCL).
3. Jacobs Pier Pander, detail zelfportret in atelier in Rome, 1918 (in Pier Pander Museum).
4. Stania State park, aan de zijde van de achterkamer waar Panders beeld Famke stond (Gerhild van Rooij).

TIP: zie: Pier Pander Museum & Tempel – Historisch Centrum Leeuwarden
Klik hier voor meer info over Uithof Stania State (d.d. 01.02.2024).

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail