TE ZIEN IN…  Aflevering 306: Gelencsér expositie, sluit 31 mei met GBV-lezing

ALDTSJERK – De GBV-expositie Ferenc Gelencsér (1928-2019) beeldend biografisch, sluit op 31 mei met een lezing over deze in 1956 in Friesland aangekomen Hongaarse politieke vluchteling. Gelencsér werkte van begin af en aanvaardde het Nederlanderschap. Veel bezoekers, tot uit Zeeland aan toe herkennen zijn vluchtverhaal en vijf jaar na Gelencsérs dood verzamelen liefhebbers nog zijn werk.

Gerhild van Rooij

GELENCSÉR MAAKT VEEL LOS
De tentoonstelling Ferenc Gelencsér Beeldend, Biografisch werd op vrijdag 19 april door Hans Groeneweg (directeur Museum Dokkum) geopend, zaterdag 20 april volgde een besloten lezing over leven en werk van Ferenc en op 15 mei de openbare lezing Kunstenaar Ferenc en echtgenote Erszi Gelencsér, waarbij ook zijn gevluchte jongere broer, kunstenaar Peter Gelencsér ter sprake kwam. Na de aansluitende rondleiding langs het getoonde werk van Ferenc is door het publiek ruim gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de documentatie over en van Gelencsér in te zien. Het is opvallend hoeveel mensen met een dubbele nationaliteit deze tentoonstellingen bezoeken en hoeveel verhalen er hier de afgelopen maand spontaan loskomen. Gelencsérs werk is een inspiratie voor deze bezoekers omdat zijn kracht erin doorstraalt en zijn scherpe waarnemingsvermogen.

31 MEI FINISSAGE MET LEZING
De derde lezing Ferenc Gelencsér in Friesland en Hongarije biedt op 31 mei 2024 een unieke kans om zijn levensverhaal te horen en zijn kleurrijke beeldende werk te bekijken. De rake karikatuur koppen of portrettekeningen, landschappelijke werken op papier, schilderij op paneel, objecten in diverse technieken en materialen als geelkoper, roodkoper, steen, keramiek of hout, de portretplaquettes en houten sier- en gebruiksvoorwerpen als gedraaide kandelaars en een snaarinstrument uit een blok hout gesneden en versierd met prachtige kop laten zien hoe veelzijdigheid zijn werk is. De galerie is 31 mei al vanaf 13 uur open, de lezing begint om 16 uur, om 17 uur sluit de expositie.

NAAR FRIESLAND
Ferenc en zijn vrouw Erszi Gelencsér vonden na hun vlucht al snel werk en hebben vanaf 1956 in verschillende plaatsen in Friesland gewoond. Het echtpaar bereikte na hun vlucht in 1956 uit Hongarije eerst het vluchtelingenkamp bij Wenen in Oostenrijk. Ze zijn van daaruit later samen met andere Hongaren naar Nederland gekomen en bij aankomst eerst in de Jaarbeurshallen in Utrecht opgevangen. De volgende opvang lag in Friesland en in de lezing op 31 mei komt die periode in Friesland ruim aan bod. Het echtpaar verbleef in de locatie van de Arbeiders Gemeenschap Woodbrookers, gelegen in het kleine dorp Kortehemmen, in Fries Koartehimmen genoemd, in de gemeente Smallingerland. De Gelencsérs mochten hier samen met andere Hongaren enkele weken bijkomen van de enerverende gebeurtenissen. De Hongaren deelden het gemis van familie en vaderland, de spanning die de vlucht had gegeven en de onzekere toekomst in een ander land met vreemde taal. Ze deelden ook de hoop op een goede toekomst en hun geloof. Beide Gelencsérs bewaarden tot aan het eind van hun leven goede herinneringen aan Kortehemmen en de mooie omgeving. Ze noemden het een lichtpunt.

WOODBROOKERS IN KORTEHEMMEN
Op een zwartwit fotokaart van de Woodbrookers aan de Boerenstreek 24 in Kortehemmen staat boven de tekst GROETEN UIT KORTEHEMMEN het fotodrieluik: “Even rusten”, Gebouw der Woodbrookers, Fietspad naar Kortehemmen en daaronder het drieluik: “Het Gebouw” is in ’t zicht, ,Hoofdingang der Woodbrookers, Ned. Herv. Kerk met klokkenstoel. De Hongaren in Woodbrookers kerkten in deze kloosterkerk aan de Boerenstreek 13. De bospaden, boomrijke omgeving, hoge ligging, en de eenvoud van het kerkinterieur herinnerden de kerkgangers aan Hongarije, evenals het gelui uit de oude klokkenstoel naast de kerk. Het samenkomen voor de dienst gaf de Gelencsérs een vertrouwd gevoel en de groep rust. Januari 2010 is in de gebouwen en het terrein van de Woodbrookers een Friese Zorginstelling voor Jeugdhulp van 12 tot 18-jarigen geopend. De behandellocatie is vanaf april 2022 in opspraak gekomen en op 13 mei 2024 definitief gesloten. Gelukkig heeft Ferenc Gelencsér dit nieuws niet meer meegekregen. Het landelijk gelegen complex, waar het echtpaar zulke goede herinneringen aan bewaarde, staat nu te koop, anders dan bij aankomst van de Gelencsérs worden nu officieel de Friese plaatsnamen gehanteerd. Het exterieur en interieur van de kerk in het dorp Koartehimmen zijn gerenoveerd, de kerk valt onder de Protestante Gemeente Boornbergum-Kortehemmen. De diensten worden afwisselend in Boarnburgum en Koartehimmen gegeven, waarvoor de klokkenstoel in Kortehimmen nog luidt als vanouds.

BRONNEN, NOTEN
Oral history: Ferenc en Erszi Gelencsér (vanaf 1990).
Protestantse Gemeente Boornbergum-Kortehemmen.
Omrop Fryslân berichten over Woodbrookers.

FOTO’S
1. Religieus geometrisch schilderij op paneel van Ferenc Gelencsér (zonder jaar) nog t/m 31 mei in Gelencsér-expositie in Galerie Bloemrijk Vertrouwen (foto, april 2024, Piet Reitsma).
2. ‘Groeten uit Kortehemmen’, zwart-witfoto’s A.G. Woodbrookers en Kloosterkerkje (historische ansichtuitgave A.G. Woodbrookers, Boerenstreek 24, 9211 TV Koartehimmen).
3. Klokkenstoel bij Kloosterkerk, Boerenstreek 13, Koartehimmen (foto, mei 2024, Gerhild van Rooij).

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail