TE ZIEN IN… Aflevering 275: Bijzondere til in Wyns trekt vele vogelsoorten

WYNS – Een vogeltil buiten is een nacht- en rustplek voor vogels welke vrij mogen rondvliegen in een ren, een tuin of de omgeving. In een particuliere voortuin aan de Ee steekt een til voor verschillende vogels uit de omgeving boven de heg uit. Deze til is tegelijk een sierobject. Het ontwerp is van Dirk Talsma.

Gerhild van Rooij

VOGELTIL
De vogeltil staat sinds 2020 in de Trynwâlden in Wyns en is op een klein gazon geplaatst. Het miniatuur bouwwerk is vanaf de openbare weg het jaar rond goed zichtbaar. Vanaf het water de Ee is de til een natuurlijk en markant ijkpunt met op de achtergrond de begroeiing in de tuin en een huis met grote ramen. Na hevige regenbuien strijkt het licht in alle mogelijke gradaties over de naturel houten vogeltil, die als een soort toren vanachter de heg lijkt op te stijgen. De warme tonen en tekening van de nerven en jaarringen van het hout komen na de regen anders meer naar voren dan op een zomerse, zonovergoten dag waarop de til iets bleker lijkt. De bijzondere vorm van het met de hand gemaakte zeskantige bouwwerk voor vogels valt altijd op.

DIRK TALSMA
Dirk Talsma (HTS weg-/waterbouwkunde) heeft de vogeltil met de hand gebouwd van kwalitatief goed tuinhout. Hij maakte eerder een vergelijkbare til voor een huisarts. De arts verhuisde een paar keer naar een andere praktijk en heeft zijn unieke til altijd uitgegraven om mee te nemen naar de nieuwe locatie. Het exemplaar in Wyns is een geschenk voor een familielid in Ee en Talsma laat het bij deze twee exemplaren. Regelmatig verbazen voorbijgangers zich over de bijzondere til en de vele soorten vogels die erop afkomen. De til langs de Ee trekt grote en kleine vogels als bonte spechten, mussen, koolmezen, roodborstjes en meer vogelsoorten. Ze komen samen op de voorziening af en doen zich tegoed aan het geboden voer, de vogelpindakaas in de pot in de houder en in de winter aan de in daarvoor bestemde haken hangende vetbollen. De til wordt goed schoongehouden en onderhouden en de bodemplaat wordt eens per jaar helemaal afgeschraapt.

ORGANISCHE ABSTRACTIE
Veel tillen in tuinen staan op palen omdat het veiliger is voor de vogels. In Wyns gaat de lage stevige paal van de vogeltil voor het grootste deel schuil achter de haag. Net onder de til zijn aan de buitenzijde in meerdere richtingen verticale S-vormige glooiende houtdelen gemonteerd. Alle zes zijden van de til bestaan uit een breder deel met onderaan een halve cirkelvormige uitsparing, geflankeerd door half zo brede delen die de hoeken vormen. De hoekdelen hebben samen de breedte van het middendeel. De uitgespaarde kwartcirkel onderaan elk zij- of hoekdeel vormt een halve cirkel met de kwartcirkel van het naastgelegen hoekdeel. Het meest opvallend zijn de drie boven elkaar geplaatste niervormige en organisch vluchtgaten in de middendelen waardoor de vogels makkelijk in en uit kunnen vliegen. De meeste tillen hebben gelijkvormige geometrische vluchtgaten, maar in Wyns lijken de donker afstekende organische vormen een abstract grafisch werk te vormen.

PUNT, BOL EN  BALANS
Het overstekende puntdak is even hoog als de vogeltil eronder. Het dak is bekroond met een bol, de metalen kraag eronder aan de buitenzijde voorkomt inregenen. Het overstekende dak biedt bescherming boven de vluchtgaten. De puntdaksegmenten zijn onderaan met een lichte boog omhoog afgewerkt, de afdeklatten over de hoeken zijn omlaag afgerond. De vijf horizontale delen per segment van het dak hebben van boven tot onder gezien, nul, een, twee, drie en vier ingekerfde verticale strepen. Het originele vogeltilkunstwerk is dankzij de vorm, afwerking, details en verhoudingen perfect in balans en harmonieert met de omgeving. Er staan regelmatig fotografen stil bij de kunstzinnige til en de daarop afkomende vogels.

HISTORISCH
In vroeger tijd moest een duivenrecht zijn verleend om een vlucht vogels te houden en een til op enkele of meer palen te plaatsen of te integreren in gebouwen. De meeste tillen stonden op buitenplaatsen van adellijke grootgrondbezitters of grond van de kerk. Duiven leverden onder meer in de winter vers vlees, voor bijvoorbeeld duivenpasteien en werden (militair) ingezet als postduiven. De vogeltil in Wyns staat er niet voor het nut. De vogeltil is zoals een follie, beeld of ander parktuinornament in buitenplaatsen, een ijkpunt op zichtlijnen vanuit het huis, de weg of het water om de omgeving intenser te beleven. De eigenaars van de til geven voor het plezier voedsel en onderdak aan vogels uit de omgeving en laten anderen graag meegenieten.

FOTO’S:
1. Vogeltil op paal, 2020, Wyns, ontwerp en uitvoering Dirk Talsma.
2. Vogeltil, Dirk Talsma, particuliere voortuin langs Ee, Wyns.
3. Dak vogeltil in Wyns, Dirk Talsma.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail