TE ZIEN IN… Aflevering 264: Frimout in Suske en Wiske, Sarah Spits en Nero strips

BURGUM/BELGIË – De in 1941 in Poperinge, Vlaanderen, geboren Astronaut Dirk Frimout is de enige Belg die in een spaceshuttlevaart meevoer. Als Frimout-figuur vertelt hij in Suske en Wiske, Sarah Spits en Nero-strips over de ruimtevaart en het hemelruim. Het Observeum, sterrenwacht en streekmuseum in Burgum, belicht deze onderwerpen onder meer tijdens de Museumnacht*.

Gerhild van Rooij

GEEN PROTOCOL
Dirk Frimout cirkelt van 24 maart tot 2 april 1992 samen met zes astronauten in Space Shuttle missie Atlas 1 STS-45 in 8 dagen, 22 uur en 9 minuten 143 keer rond de aarde. Een plaquette in Poperinge herinnert hieraan; onder een cirkelende pijl en spaceshuttle rond de aardbol staat: “GEBOORTEHUIS / van / DIRK FRIMOUT/ 21-3-191/ ATLANTIS 1992 / ATLAS 1 STS-45.” Aan boord van Atlas 1 STS-45 zijn veel wetenschappelijke instrumenten uit België. Frimout is verantwoordelijk voor wetenschappelijke proeven onderweg om de atmosfeer van de aarde, zonnestraling en Uv-straling te onderzoeken. Op YouTube staat het Verslag NASA missie STS-45. Prins Filip belt uit NASA controlecentrum met Frimout in de spaceshuttle: “U kunt me Filip noemen, want ik denk dat er in het heelal absoluut geen protocol is”. Op 24 maart 2022 in VRTprogramma ‘30 jaar geleden vertrok Dirk Frimout als eerste Belg naar de ruimte’ zegt Frimout “De (ruimte)beelden doen mij nog altijd iets”. Hij inspireerde in 1992 striptekenaars een glimp van de wereld waarin hij even verkeerde voor lezers te ontsluiten en te laten zien hoe het is om astronaut te worden.

EERBETOON, DE STERVENDE STER
Op 24 mei 1992 komt Frimout uit Amerika terug in Poperinge en wordt als volksheld onthaald. Hij ontvangt onder meer een eredoctoraat van de Universiteit van Gent, de graad Groot Officier in de Leopoldsorde en titel burggraaf. In 1992-1993 is Frimout een personage in Suske en Wiskestrip De stervende ster. Willy Vandersteen creëert Suske en Wiske in 1945 in zwart-wit. In Studio Vandersteen (1959) werken later striptekenaars onder zijn naam, zelf tekent hij de eerste verhalen en beperkt zich daarna tot de scenario’s, maar voor Suske en Wiske bleef hij de scenario’s en basisschetsen maken, totdat hij die verantwoordelijkheid in 1972 aan Paul Geerts overdraagt, de tekenaar en scenarist van de nog altijd verkrijgbare De vallende ster. Frimout komt daarin via de schoorsteen bij oud-universitair studiegenoot professor Barabas. Ze lachen om vroegere kartonnen raketjes die ze in een baan om de aarde wilden lanceren, waarbij het plafond in de weg zat. Frimout organiseert een ruimtevlucht waarin Suske, Wiske en co naar een ander zonnestelsel reizen. Hij deelt spelenderwijs astronomische kennis.

KARAKTERS, KENNISOVERDRACHT
De stervende ster speelt in België, Euro Space Center in Transinne, café Hattrick, en in de Orionnevel, een planetoïde, Exustio de stervende zon, Orbis, Mutatio, Antea en Espwar. Naast Suske en Wiske met Schanulleke, tante Sidonia, Lambik en Jerom, spelen Hein, Raymond, Isodoor, fantastoloog-programmamaker Pol Ampers en handlangers, Dré, Kloahn-Mohrahrig alias Klomo verkenner van planeet Orbi en zijn ouders Abrohm en Sahr, de Orbianen, Anteanen, Mutatianen, Werner von Braun, Raymond Goethals en genoemde Barabas en voorzitter van Euro Space Foundation Dirk Frimout en werknemers. De stervende ster met zichtbare en onzichtbare verdubbelingen, uiteenspattingen en verdwijningen, uitvinding Barutras II, BarabasRuimteTransportSysteem ruimtependel en opvattingen over de ruimte uit het verre verleden, laten lezers kennismaken met onder meer zwarte gaten, clusters, nevels, hemellichamen en ruimtevaart.

PAYLOAD SPECIALIST
Frimout is in 1963 (burgerlijk) ingenieur elektronica, ontvangt in 1970 zijn doctoraat toegepaste, atmosferische en ruimtelijke fysica in Gent, en in 1972 een postdoctoraat in het laboratorium van atmosferische en ruimtelijke fysica aan de universiteit van Colorado (USA) en promoveert tot doctor toegepaste wetenschappen. In de periode 1965-1978 voert hij in het Belgisch Instituut voor Ruimte-aeronomie als hoofd Instrumentatie, experimenten uit met stratosferische ballonen en sounding rockets (ruimtesondes). Wel 53 Europeanen, onder wie zes Belgen kandidateren zich december 1977 voor 1977 ESA Spacelab-1. Frimout, semifinalist uit de shortlist van 12, wordt niet geselecteerd, maar is aansluitend tot 1984 coördinator van de bemanning voor Spacelab-1 in het European Space Agency. Op 27 december 1985 draagt de Investigator Working Group (I.W.G.) hem voor als back-up payload specialist voor STS-61K/ Spacelab EOM 1-2 mission, gepland op 3.9.1986. De missie wordt gecanceld na het Challenger ongeluk. Van 1984 tot 1989 werkt Frimout in de Microgravity-afdeling van ESTEC-experimenten met EURECA en Spacelab-1.

ASTRONOUT, VLAAMS ERFGOED
Oktober 1989 selecteert de NASA hem als back-up payload specialist voor de hernoemde missie STS-45/ATLAS-1. Payload, nuttige lading of draagvermogen is de vrachtcapaciteit van een draagraket, datgene wat met die raket in de gewenste baan of koers omhoog wordt gebracht, of de massa daarvan, de maximale nuttige lading hangt af van de soort raket en baan. Frimout wordt een eerste crewlid na medische problemen van Michael Lampton 10 september 1991. Na de spaceshuttlevaart wordt astronaut Frimout van 1993 tot 1998 onderzoeksdirecteur DI Nieuwe ontwikkeling, bij Belgisch telecommunicatiebedrijf Belgacom (Brussel) en juli 1998 hoofd Education voor permanente vorming bij stichting Flanders Language Valley (Ieper) waar hij aan stemcomputers werkt. In 1993 verschijnt stripalbum Sarah Spits, deel 7, Reis naar Mars bij Uitgever Dupuis met scenario en  tekeningen van Marc Wasterlain. In dit deel geeft de wijze Frimout uitleg en goede raad (48 pagina’s, ISBN 903141624X). In 1994 wordt Frimout voorzitter van stichting Euro Space Foundation, die wetenschappelijk-technische studies bij de jeugd stimuleert, én krijgt hij in Neroalbum Doe de Petoe van Marc Sleen een cameo (glimprol van beroemdheid) als dokter die Petoetjes haar onderzoekt en net als in De stervende ster en Reis naar Mars speelt buitenaards leven mee in de ruimtevaartverbeelding. Nero en Suske en Wiske zijn Vlaams cultureel erfgoed.

ILLUSTRATIES

1. Andries Tóth, sinds 2020 auteur ‘In de media’ rubriek over astronomie en ruimtevaart in: Observeum Nieuwsbrief, bij geboortehuis Dirk Frimout, nu Nationaal Hopmuseum, Poperinge (augustus 2023, foto Gerhild van Rooij).

2. Titelpagina hardcovereditie De stervende ster, genummerd 142/800, Belgische Post, 1998. De stervende ster, 7.12.1992-25.10.1993 in: TV Ekspres; 17.11.1993-5.1.1994 in: Suske en Wiske 3. Februari 1994, album De stervende ster, 1995 in: Suske en Wiske Collectie 4.

3. NASA-foto, Lancering Dirk Frimout, 1992 (Luxe uitgave De stervende ster).

NB: meer afbeeldingen in boekbespreking 4 door Gerhild van Rooij, Observeum Nieuwsbrief september 2023.
*observeum.nl, o.a. museumnacht 30 september.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail