TE ZIEN IN… Aflevering 260: BronBoom, gedicht van Pijlman, natuurbordjes bij Ottemaweg

MÛNEIN/RYPTSJERK – Diverse wandelpaden van de Noardlike Fryske Wâlden hebben een ingang aan de Ottemaweg ter hoogte van de Trynwâldster dorpen Mûnein en Ryptsjerk. Informatie prijkt op verschillende hoogten, aan houten klaphekjes en op of aan diverse paaltjes. Elk bordje heeft een eigen vorm, tekst en logo. Op een bordje staat het gedicht BronBoom van Fetze Pijlman.

Gerhild van Rooij

INSECTEN, FLORA, RUNDEREN
Langs de Ottemaweg ligt een deel van het Buitenveld of Bûtenfjild, een gebied dat deel uitmaakt van de Verenging Noardlike Fryske Wâlden (NFW). Het zogenaamde natuurlandschap en weidecultuurlandschap komen hier samen, zoals te zien is aan de foto’s op het informatiebord van de NFW. Bij het logo in weide of natuurgroen water- en luchtblauw staat: ‘Wy soargje foar bioferskaad in us greiden’. Bovenaan het bord is een agrariër afgebeeld bij enkele runderen met gele oormerken, ze staan samen op ruige weidegrond en achter een houten afrasterpaal met bijbehorende draadafzetting. Op de foto linksonder zweeft een libelle bij de stengel van een halm, zoals aan de slootkanten of water in de drassige oude veengrond en rechtsonder bezoekt een bij een geopende gele akkerbloem, zoals aan de randen van het zogenoemde agrarische boerenlandschap met weiden. Deze grasladen maken in dit gebied deel uit van de volgens de Friese tekst op het bord, biodiverse natuurbeleving.

BRONBOOM, WINTERLINDE
Het logo van de NFW staat ook op het bord van BronBoom, een initiatief van Ron en Brigitta Methorst. Vanuit het lectoraat Omgevingsinclusief Ondernemen, de boerderij als onderdeel van de omgeving was er behoefte om dit zichtbaar te maken. Op diverse locaties in Nederland staat een Bronboom, als zichtbare link tussen boer(derij) en natuur, zoals naast de Ottemaweg. De naam BronBoom is symbool voor de boom als bron voor leven. Daarnaast bestaat het woord bron uit letters van de voornamen van de initiatiefnemers van BronBoom.

GEDICHT
Aan de linkerzijde van het bord op het houten klaphek staat een gedicht van Fetze Pijlman dat verwijst naar de hier in het voorjaar van 2023 geplante bronboom. Het is een winterlinde of Tilla Cordata in het land van de familie Van der Ploeg van de Vereniging NFW. Op het moment van planten telde Nederland veertig bronbomen, maar het zijn er volgens de website van Bronboom al weer 45. Het over een grafisch vormgegeven lindeblad afgedrukte gedicht luidt:

BronBoom

Vrienden zijn het, bomen
die gesprekken met je voeren
je gedachten laten gaan
als hun bladeren
het licht laten schommelen.

Het zijn je vrienden, bomen.
Hun schaduw leggen ze
als een arm om je heen
als je alleen wilt zijn
en niet alleen wilt zijn.

Fetze Pijlman

GEDICHTEN.NL, PLINT
Op gedichten.nl staan meerdere gedichten van Fetze Pijlman. ‘Als ’s morgens het licht’ en het identieke gedicht ‘De eerste dag’ uit zijn bundel Een ander pad 1986, Holland, Haarlem is onder verschillende categorieën opgenomen en gaat net als ‘Onder de bomen’ (BronBoom) voor een deel over licht. Onder twee categorieën staat ook ‘Schelpengedicht’ uit zijn bundel Door het donker van een kamer, uitgave 1985, Holland, Haarlem, dat ook het gedicht ‘We groeien door de tijd’ bevat dat op gedichten.nl staat. De tweede bron voor het schelpengedicht is Pijlmans bundel Voor een dag van morgen, uit 1989. In de categorie gedichten, Natuur staat het gedicht ‘BronBoom’ onder de oorspronkelijke en passende titel ’Onder de bomen’ met als bronvermelding ‘Plint poëzie en beeldende kunst’, 3 april 2009, met als tags beschutting, vriendschap en bomen.

MUURGEDICHT
‘Onder de bomen’ is niet alleen in druk en online gepubliceerd, maar ook als muurgedicht in de stedelijke openbare ruimte te bewonderen aan de Plesmanlaan in Nunspeet. Het gedicht staat  eveneens op de door Tjaard Heikens gemaakte website van Stichting Muurgedichten Nunspeet en in het door de stichting uitgebrachte boek Muurgedichten Nunspeet. In deze bundel wordt als bron van ‘Onder de bomen’ de oerbron genoemd, namelijk de bundel Een ander pad van Fetze Pijlman van De Zonnewijzer / Gedichten. Haarlem, Uitg. Holland, 1986. Het gedicht staat op pagina 6. Pijlman wijst in zijn voor BronBoom gebruikte gedicht met ‘je gedachten laten gaan’ en ‘Hun schaduw leggen ze’ naar het verstrijken van tijd, licht en donker en tekent daarmee een schilderachtige verandering. Het gedicht is hier een bijna tijdloze overpeinzing.

MEER GEDICHTEN
Pijlman doceerde Nederlands op een lerarenopleiding in Amsterdam en schreef liedjes en scènes voor de tv-programma’s Klokhuis en Sesamstraat en publiceerde naast zijn eigen gedichtenbundels als een van de vaste dichters in het tijdschrift DICHTER van Plint. Meer dichtbundels van Fetze Pijlman zijn o.a. Onder de lamp (debuut) uit 1972, Oldambt uit 1976, Voor het eerst, uitgave 1984, Holland, Haarlem, Mijn pen krast al even dwaas, uitgave 1996, Van Goor, Amsterdam en Val, uitgave 2009, De Berk, Heemstede. Neerlandicus, dichter, auteur en redacteur Fetze Pijlman is mede bekend dankzij zijn beeldende gedichten voor kinderen en wie kind bleef. Twee treffende voorbeelden voor de leeftijd 10+ zijn gepubliceerd op raadgedicht.nl. Het zijn de raadgedichten ‘Water’ uit 2022 en ‘Delftsblauw’ uit 2019,  een raadgedicht is een gedicht waarvan het weggelaten woord geraden mag worden. De stijl van Pijlman is luchtig, maar niet terloops, hij schrijft eerder bezonken, zoals ook in ‘Onder de bomen’.

Auteur Gerhild van Rooij, cultuurpublicist RTVNOF

ILLUSTRATIES: Gerhild van Rooij
1. Bord BronBoom, gedicht ‘Onder de bomen’. (idem https://www.gedichten.nl/ en Stichting https://www.muurgedichten-nunspeet.nl, Niersenseweg 6, 8076PW Vierhouten).
2. Bord met logo, tekst en foto’s van Noardlike Fryske Wâlden bij de Ottemaweg, Mûnein.
3. Pad achter het bord Noardlike Fryske Wâlden bij de Ottemaweg, Mûnein.

 

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail