TE ZIEN IN… Aflevering 257: Toegevoegde luidklok, aarde van erevelden (deel 4)

Nederland – Klanken van een luidklok glijden over het land, dragen ver, geven plechtigheden sfeer en brengen een gewijde stemming, daarom is in 1995 achter het Indisch monument een luidklok toegevoegd. Tien jaar later is vooraan in het driehoeksveld voor het monument een urn met aarde van erevelden in Indonesië in het driezijdig zuiltje geplaatst.

Gerhild van Rooij

KLOKGELUI
Royal Bell-Foundry en Klokkengieterij Petit & Fransen, de oudste en een van bekendste klokkenmakers ter wereld, hebben de luidklok in Aarle-Rixte  (Noord-Brabant) gemaakt. De luidklok staat achter het monument in de strook waar as uitgestrooid kan worden en staat los van het ontwerp van het Indisch monument van Jaroslawa Dankowa. De op 11 juli 1995 geplaatste klok is in het bijzijn van H.M. Koningin Beatrix voor het eerst 30 minuten geluid op 15 augustus 1995 tijdens het 50jarige lustrum van de nationale herdenking van het eind van de Tweede Oorlog in het hele Koninkrijk der Nederlanden en om aan te sporen de vrede te behouden.

PLAN
In 1993 had het Comité Nationaal Vrijheidscarillon de Stichting Herdenking 15 augustus 1945 gevraagd of zij één van de vier klokken wilden financieren die het Comité wilde aanbieden als Nationaal Geschenk. De geldinzameling leverde €36.000 op. Gemeente Den Haag gaf geen akkoord, mede omdat het carillon bij het gebouw van de Staten Generaal geplaatst zou worden. Daarop is besloten een luidklok voor het Indisch Monument te laten maken,  het monument is een gewijde plek. De klok wordt geluid op 15 augustus herdenkingen en tijdens alle andere plechtigheden bij het Indisch monument.

AARDE
In: Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden 114 (1999) 192-222, beschrijft Dr. Elsbeth Locher-Scholtent, in haar tekst ‘Van Indonesische urn tot Indisch Monument: vijftig jaar Nederlandse herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog in Azië’, de urn die in 2005 in de lage driezijdige zuil is gevat. In de urn is aarde geplaatst van de zeven erevelden op Java: Ancol en Menteng Pulo in Jakarta, Pandu in Bandung, Leuwigajah in Cimahi, Candi en Kalibanteng in Semarang en Kembang Kuning in Surabaya. Het driehoekige grondvlak van de lage zuil  heeft hetzelfde formaat als de met donkere baksteentjes omzoomde lichte tegels die het grote gelijkzijdig driehoekig veld vormen waarvan de top voor de zuil ligt. Vanwege spanningen op de Molukken is de aarde van het ereveld Galala Tantui op Ambon pas op 12 november 2008 bijgezet. Sylvia Pessireron begroef de urn namens de Molukse gemeenschap bij de al bijgezette aarde. De aarde van alle acht erevelden in de archipel waar Nederlandse oorlogsslachtoffers begraven liggen, is symbolisch verbonden met het Indisch Monument De Geest overwint als plaats van herdenking.

Boven op de zuil staat:
HARE MAJESTEIT DE KONINGIN
ONTHULDE DIT MONUMENT OP
15 AUGUSTUS 1988

ONTWERP BEELDHOUWWERK
VAN JAROSLAWA DAKOWA

Links:
HET INDISCHE MONUMENT IS TEKEN
VAN HET ONDERGANE LEED
EN SYMBOOL VAN DE STRIJD TEGEN
ONDERDRUKKING EN TERREUR

Rechts:
ONTELBARE MILITAIREN, VERZETSSTRIJDERS
EN BURGERS UIT ALLE BEVOLKINGSGROEPEN
IN EN BUITEN DE GEVANGENKAMPEN
LIETEN HUN LEVEN

Achter:
NA DE JAPANSE OVERVAL OP PEARL HARBOR
WERD NEDERLAND OP 8 DECEMBER 1941
BETROKKEN IN DE OORLOG IN ZUID-OOST AZIË
DIE EINDIGDE MET DE JAPANE CAPITULATIE
OP 15 AUGUSTUS 1945

TEKST DE GEEST OVERWINT
Tussen 1942 en 1945 zijn circa 16.800 burgergevangenen en 8.500 krijgsgevangenen uit voormalig Nederlands-Indië omgekomen in interneringskampen of tijdens dwangarbeid aan spoorlijnen in Zuidoost Azië. Tallozen bleven voor het leven getekend door de ontberingen. De titel van het Indisch monument, De Geest overwint, is vrijwel gelijk aan de tekst op de gedenktekens van de acht erevelden in Indonesië en zeven erevelden verspreid over Zuidoost-Azië waar Nederlandse oorlogsslachtoffers begraven liggen.

DIGITALE MELATI
In de periode van 4 mei (in Friesland vanaf 15 april) tot aan 15 augustus dragen vele mensen met een Indisch oorlogsverhaal in de familie een melatispeldje. De Melati of Indische anjer staat symbool voor herinneren en vrijheid en kent sinds coronajaar 2021 een digitale variant. Op initiatief van Nationale herdenking 15 augustus is dat jaar de website indischmonument.nl/ aan het monument toegevoegd. Het is een digitale en openbare plek om te herdenken, verhalen te delen, en te laten zien wat bezoekers van deze website met elkaar verbindt. Er staat een uitnodiging op:  Deel jouw gedachten door een Melati te plaatsen. Er zijn bijna 1200 verhalen gedeeld.

INKIJKJE
Op IndischMonument.nl staat een tijdlijn en tekst rond de volgende thema’s: Eerste oorlogsjaren, De Japanse invasie, Verzet, Japanisering, Buigen voor de keizer, Vrouwenkampen, Kampkinderen, Jongenskampen, Vrouwengevangenis, Belanda hitam, Joods-Indische Nederlanders, Hell ships, Dodenspoorlijn, Romoesja’s, Buitenkampers, Troostmeisjes, Chinezen in Indië, Hongerdoden, Na de oorlog, Atoombommen, Bersiap, De doden begraven, Koloniale oorlog, Nieuw-Guinea, De Indische exodus, Molukkers in Nederland, Huizen van aankomst, Tweede generatie, Indisch monument Den Haag, Herdenkingen in Nederland, Herdenkingen op Bronbeek en Herdenkingen buiten Nederland. Ook de erevelden in Nederland en daarbuiten zijn te zien. Iedereen kan hier een beeld krijgen van dit deel van onze gezamenlijke nationale geschiedenis. Voor de tweede, derde en vierde generaties biedt de website een inkijkje in een deel van de (eigen) overweldigende (familie)geschiedenis waarover gezwegen werd.

ILLUSTRATIES
1. Indische bronzen luidklok en deel achterzijde monument (foto Pauline van Til CCSA3).
2/3/4. Zuil met urn, boven, rechts, achter (2021, Dick Stomp ccsa 3, 2021.
5. Indisch monument (DenHaag.com).
6. Indische luidklok in Haags bosje (Den Haag.com).

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail