TE ZIEN IN… Aflevering 256: Schilder Janine van Zeeland is zondag in Museum Dokkum

DOKKUM/KOLLUMERPOMP – Zondagmiddag 13 augustus is kunstenaar Janine van Zeeland (Coevorden, 1956) in Museum Dokkum aanwezig. Het is de laatste dag van haar schilderijententoonstelling ‘Een dier is ook maar een mens’ met speelse schilderijen van beweeglijke weide- boerderij- of tuindieren, vogels of insecten en bijpassende autonome gedichten van Eppie Dam (1953, Kollumerpomp).

Gerhild van Rooij

LITERAIRE INSPIRATIE
In 2016 toonde Galerie en Kunstcafé De Dream (Dokkumer Nieuwe Zijlen) al dierschilderijen en tekeningen in de expositie Weids en wild van Janine van Zeeland. De huidige tentoonstelling omvat rond twintig schilderijen en gedichten uit het literaire kunstboek Een dier is ook maar een mens. Eppie Dam ziet Janine van Zeeland dat op 22 mei 2021 is uitgebracht. Het boek en krantenknipsels waarin gedichten zijn geciteerd staan in de vitrine. Dichterschrijver Eppie Dam ontdekte het werk van Janine van Zeeland in 2018 tijdens City of Literature, Cultureel Hoofdstadjaar Leeuwarden Friesland en viel meteen voor haar karaktervolle dieren en insecten. Na zijn eerste spontane gedicht zocht hij contact en uiteindelijk ontstonden 42 gedichten bij evenveel schilderijen van uiteenlopend formaat. De 84 werken staan in het boek en zijn in juli- augustus 2021 in De Schierstins (Feanwâlden) voor het eerst als gezamenlijk totaalkunstwerk getoond en later ook in Pictura (Groningen), Museum Nagele en deze zomer voor een deel in Museum Dokkum.

WISSELWERKING
Dam heeft zijn gedichten vanuit het standpunt van het door Janine geschilderde dier of insect geschreven en voegt daarmee een andere dimensie toe aan de karakters. De dieren krijgen een stem en verwoorden in de cadans van vierregelige strofes gedachten, wensen en mijmeringen. De schrijver draagt zijn eigen ervaringen over aan een imaginair dier en vindt daarin de vrijheid om gezichtpunten te delen die verder reiken dan de op zichzelf staande beelden. De geschilderde dieren zijn allemaal dieren uit de directe leefomgeving van de schilder. Van Zeeland ziet ze buiten voor haar ramen en neemt ze in zich op. Insecten, zoals de mug, vangt ze thuis, de mollen vangt ze in haar tuin. Ze bestudeert ze, denkt na over leven, dood, selectie, vrijheid, op eigen benen leren staan, al is het onbeholpen, en over komen en gaan en dat zijn ook de thema’s die Dam hanteert. Het werk lijkt lichtvoetig, ook wanneer een uit de weg geruimd dier is geportretteerd gloeit er warmte na, uit respect.

Beide exposanten, dichter en schilder, delen een literaire liefde voor het proza van Anton Koolhaas waarin hij dierenpersonages opvoert die alle mogelijke mensen onopgesmukt weerspiegelen. De personificatie van een dier biedt Dam dezelfde mogelijkheid. De standpunten, uitsneden en stilering die Van Zeeland binnen haar schilderijen hanteert, geven de schilder de vrijheid om een houding en gemoedstoestand te laten samensmelten en ruimte te suggereren. Hoe mooi het boek van dit duo ook is gedrukt, een schilderij in het echt zien, is intenser, mede omdat het in een ruimte hangt en van afstand anders overkomt, dichterbij is er dan de beleving van het gedicht dat met dat beeld in gedachten is geschreven. Andersom kan ook, eerst het gedicht en daarna de bron, het werk van afstand en in samenhang met de andere werken opnemen. Jantsje Dam, nichtje van Eppie Dam, opende de tentoonstelling in Dokkum. Ze vlocht een lang citaat van de koekoek van Anton Koolhaas in haar verhaal als brug naar het werk van de dichter en de schilder die in hun gezamenlijke werk, het boek en de tentoonstelling hun eigenheid hebben weten te behouden.

VOOR DE KUNST
Knobbelzwanen, reigers, wilde eenden, kraaien, hazen, mollen en lammetjes in het boerenland rond Kollumerpomp, waar de dichter geboren is en zijn jeugd doorbracht en de schilder sinds 2005 atelier houdt, zijn het voertuig voor de inspiratie in beeld. Die beelden en jeugdherinneringen waren het voertuig voor de filosofische gedichten van Eppie Dam. In het dankzij de crowdfundactie voor de kunst tot stand gekomen boek roepen de beelden en woorden meer op dan de weidsheid en het leven van het polderland van Kollumerpomp in Noardeast-Fryslân en voorheen Kollumerland. Het boek gaat over levenswegen, op jezelf staan, interactie, manifesteren, wegduiken of gewoon even zijn. Wie tijdens de Voor de Kunst actie € 75 of meer doneerde ontving een genummerde, gesigneerde afdruk op hoogwaardig papier van de tekening IJS – plus het boek. Die betaalbare prent staat eveneens in de tentoonstelling en is te koop in Museum Dokkum.

ACHTERGROND
Janine van Zeeland is in 1993/94 afgestudeerd aan de Hogeschool voor de Kunsten Arnhem (mo-B ruimtelijke kunst en vormgeving en kunstgeschiedenis), gaf les in het MBO en HBO tot ze verhuisde in 2005. Daarna kreeg ze schilderadvies van Ruud Venekamp, docent aan Academie Minerva Groningen en workshops van Hendrik Elings in St. Annaparochie. Eppie Dam uit Sloten studeerde af aan de Pedagogische Academie ‘Claercamp’ in Dokkum. Hij was van 1974-2009 werkzaam in het onderwijs op Urk en in Balk en tegelijk literair actief. Hij schreef poëzie, verhalen, columns, kinderboeken, biografieën, liedteksten en vertalingen en zijn werk is meerdere malen bekroond.

ILLUSTRATIES:
1+2 Schilderijen/gedichten, www.janinevanzeeland.nl / www.eppiedam.nl in Museum Dokkum t/m 13.8.2023, Diepswal 27, 9101 LA. 10-17 uur, 0519-293134, info@museumdokkum.nl (foto Gerhild van Rooij).

3+4 Eppie Dam. Een dier is ook maar een mens. Eppie Dam ziet Janine van Zeeland. 22.5.2021, Uitgeverij Wijdemeer. Hardcover, 21×26 cm staand, 96 pagina’s. 42 kleurillustraties Janine van Zeeland. Ontwerp Gert Jan Slagter. EAN 9789492052735 07. www.Wijdemeer.Nl/product/een-dier-is-ook-maar-een-mens-eppie-dam-en-janine-van-zeeland

 

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail