TE ZIEN IN … Aflevering 241: Trafo of Transformatorhuisje Sesam in Damwâld

DAMWÂLD – In Nederland staan overal transformatorhuisjes, kortweg trafo’s genoemd. De vele verschillend vormgegeven stroomhuisjes staan langs stegen, lanen, straten en wegen, bij sportvelden, parktuinen, natuurgebieden, winkelcentra, malls, wooncentra en flats, naast kerken, scholen, pompstations, boerderijen, overheidsgebouwen, op pleinen en industrieterreinen. In Damwâld staat onder meer een ‘Sesam’stroomhuisje langs de landelijk gelegen Tjeerd Foekesloane.

Gerhid van Rooij

TEGELS
Trafo’s moeten goed bereikbaar blijven en zijn meestal rondom afgebakend door stoeptegels of straatstenen. Het maakt daarbij niet uit of ze op klei, zandgrond, schelpenpaden, houtsnipperpaden, grasland of bouwland staan of een al verharde, bestrate of geasfalteerde ondergrond. In steden, dorpen en gehuchten staan de trafo’s meestal op een al betegelde of bestrate locatie. Een in het groen geplaatste trafo in landelijk gebied, zoals de trafo aan de Tjeerd Foekesloane of op een natuurterrein, groenstrook en buitenplaats valt minder snel op dan een van alle kanten zichtbaar trafo in een open ruimte. In het coulisselandschap staan deze stroomhuisjes wel ingeklemd tussen snel verdichtende hagen en boomwallen rond landbouwpercelen zoals aan de Tjeerd Foekesloane. Dit stroomhuisje heeft aan de kant van de weg en aan beide zijden twee rijen tegels en aan de achterzijde een enkele rij.

TJEERD FOEKESLOANE 1
De Tjeerd Foekesloane ligt in het verlengde van de Johannes Durksloane. Beide lanen liggen naast de deels afgeschermde Centrale As N 356. Vanaf  traject 6 van de Halepadrûte tussen de Damloane en Johannes Durksloane, maken beide lanen deel uit van een wandelroute richting De Sûkerij waar de historische cichoreiteelt van Dantumadiel en in het bijzonder Damwâld in beeld gebracht is. De Centrale As heeft het oude land doorsneden waardoor op beide lanen nog maar aan een kant land te zien is. Aan de landelijke zijde staan bomen en struiken die deel uitmaken van het coulisselandschap van de streek. Binnen deze schaduwrijke groene grens van laan en land is in het voorbijgaan de voorzijde van het elektrische stroomhuisje te zien. Vanaf het particuliere weiland achter de laan gloort de achterzijde ervan tussen de boven het stroomhuisje uitgroeiende bomen. De in drie kanten door airbrush techniek aangebrachte graffiti maakt dat het elektriciteithuisje aan de Tjeerd Foekesloane nummer 1 geen kleurloos voorspelbaar object meer is. De typografische uiting van anonieme decorateurs heeft de trafo een eigen signatuur gegeven waardoor het opvalt.

‘SESAMTRAFO’
Aan de voorzijde van het groen metalen stroomhuisje is de sticker van Liander geplakt met het telefoonnummer om elektriciteitstoringen door te geven. Onder de sticker is gevelbreed in witte letters het woord SESAM geschilderd. De rechterkant van het trafohuisje is gewoon groen en de enige toevoeging in het beeld is de reeks kleine roestige luchtroosters die rondom onder het dak te zien zijn en de geelgroene schimmels op het dak. De linkerkant heeft twee groene metalen deuren met op de rechter een aluminiumkleurige bordje waarop in zwarte letters de locatie staat DAMWOUDE / T. FOEKESLAAN 1, met rechts daaronder in kleinere letters de stroomleverancier LIANDER. Onder het bordje prijken binnen een zwarte rand op een witte rechthoek de woorden HOGE SPANNING / LEVENSGEVAARLIJK met pal daarboven de bekende zwartomrande gele driehoek met zwarte bliksemschicht. De schicht gaat deels schuil onder de uit letters en naar de achterzijde wijzende pijlen die in drie diagonalen over de deuren zijn gezet. Net als de voorzijde een ingetogen graffiti waarbij de ondergrond zichtbaar bleef. Aan de achterkant is het groen compleet getransformeerd, het hele oppervlak is wit geschilderd en over het hele vlak staat in zwarte met roze ingevulde contourletters weer SESAM.

SESAMHUISJE
De trafo is met tweemaal een wand voor het woord sesam een Sesamhuisje geworden. Sesam is vermoedelijk een Semitisch woord, onder deze taalfamilie valt ook het Arabisch en Hebreeuws. In Arabisch is sesam saasim/simsim en in het Hebreeuws simsim/sumsum. In Grieks is het sèsamon. Herinnert sesam hier aan de zoetigheden en hartige gerechten die met het olierijke sesamzaad of sesamolie bereid worden? Is het ontleend aan de naam van de kruidachtige sesamplant die volgens sagen en legenden een magische werking heeft en betoveringen zou kunnen opheffen. Verwijst sesam naar de Arabische spreuk ‘iftah ya simsim’, Sesam, open de poort waarop u werkzaam bent? Is het symbool voor de spreuk ‘Sesam open u. Sesam sluit u’ in het sprookje Ali Baba en de veertig rovers dat tijdens de achttiende eeuw aan de raamvertelling Duizendeneen nachten is toegevoegd? ‘Sesam open u’ is de titel van een van de in dezelfde eeuw door de Duitse gebroeders Jakob en Wilhelm Grim verzamelde sprookjes. Het sprookje over een arme en rijke broer heeft dezelfde strekking als het verhaal over de arme houthakker Ali Baba en zijn rijke broer Sadim. Of zou het om de voornaam Sesam gaan, die volgens namenwijzer.nl voor de karaktereigenschappen zorgzaam, creatief, sociaal en lief staat?

FOTO’S
1 Trafo, voor SESAM, links neutraal, T. Foekesloane 1 (foto mei 2023, Gerhild van Rooij)
2 Trafo ‘Sesamhuisje’ graffiti rechts en achter, Damwâld (foto mei 2023, Gerhild van Rooij)
3 Sesamplant, Sesamum um indicum, Pedaliaceae. (foto Cambodia, eiland Mekong, provincie Kratie, 1 januari 2006 door Franz Xaver CCSA)

Meer over Trafo’s: TE ZIEN IN… Aflevering 197: Gevelsteen PEB-huisjes, Provinciaal Elektriciteitsbedrijf – RTV NOF

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail