TE ZIEN IN… Aflevering 231: Tom Tiesman, middeleeuwse luisterwandeling Schierstins

FEANWALDEN – De Schierstins dateert uit 1300 en is de enig bewaarde torenstins van Nederland. Een van de vijf middeleeuwse luisterwandelingen van Tom Tieman speelt in de Schierstins en is thuis en op locatie te beluisteren. De in opdracht van het Fries Museum bij de tentoonstelling Vrijheid Vetes Vagevuur gemaakte audiotour start voor de ingang van de Schierstins.

Door Gerhild van Rooij

JAAP BOON, SCHIERSTINS
Jaap Boon is de beheerder van de in de veertiende eeuw gebouwde Schierstins, de enige stins of verdedigingstoren in Noord- en Oost-Nederland die nog in zijn geheel van binnen te bezichtigen is. Het historisch cultuurcentrum De Schierstins heeft het middeleeuwse torenkasteel De Schierstins aan de Haadstrjitte 1 in Feanwâlden in gebruik als museum en archeologisch steunpunt Middeleeuwen. De vaste tentoonstelling Het laatste Friese torenkasteel/de lêste toerstins, staat in de toren en is samengesteld door historicus drs. Marjan Brouwer in samenwerking met interieurontwerper Rob Schenk. In die tentoonstelling wordt de middeleeuwse geschiedenis getoond die ook deel uitmaakt van de luisterwandeling over de imposante Schierstins, die nog altijd van ver al zichtbaar is. De bouwheer van deze kasteeltoren was een vooraanstaande vrije Fries met een eigen leger om de stins te verdedigen en vrijheid te behouden in een tijd dat er veel gewelddadige vetes werden uitgevochten. De lústerkuier of luisterwandeling is een historisch verhaal over de verdediging van de Schierstins.

VERTELLERS BOON, SCHOPPERT EN TIESMAN
Boon heeft samen met Maartje Schoppert de lústerkuier oer de Skierstins ingesproken. In de Nederlandse luisterwandeling over deze middeleeuwse verdedigingstoren en schuilplaats is Tom Tieman zelf de verteller. Tijdens de Friese en Nederlandse luisterwandeling komt, evenals in de tijdelijke tentoonstelling Vrijheid Vetes Vagevuur in het Fries Museum en de vaste tentoonstelling Het laatste Friese torenkasteel/de lêste toerstins in de Schierstins, naar voren hoeveel krijgsgeweld er in de tijd van de boerenadel en hoofdelingen in de oude grotere Friesland heeft plaatsgevonden. De verhalen over de afschrikwekkende wapens die hier in de strijd gebruikt zijn en de in de Schierstins nog zichtbare dodelijke sporen zijn huiveringwekkend. Archeologische voorwerpen, kaarten, films en foto’s en de animatiefilm in de overwelfde kelder maken dat zichtbaar. In de vitrines en op de wanden zijn bruiklenen uit die tijd uitgestald, afkomstig uit het Noordelijk Archeologisch Depot. Dit depot, kortweg NAD, is het gezamenlijke depot voor archeologische vondsten en onderzoeksdocumentatie uit de provincies Groningen, Fryslân en Drenthe.

AUDIOGIJS, SCHAAFSMA
Aan de luisterwandelingen is extra sfeer toegevoegd met muziek, de audio-nabewerking en muziek va de luisterwandeling in Dantumadiel zijn van audiogijs. Aukje Schaafsma maakte de audiotour. Journalist en free lance filmmaker Tom Tieman, Tieman maakte al meerdere audioproducties. Hij kwam naar het Noorden om aan de Rijksuniversiteit Groningen Kunst, Cultuur en Media te studeren met als specialisatie Film & Televisiewetenschap. Hij vertrok voor korte tijd naar Amsterdam, maar keerde snel weer terug naar Groningen waar hij nog altijd met plezier werkt en inspiratie vindt. Zijn werkgebied ligt in Noord-Nederland. De multidisciplinaire Tieman legt de focus op actuele thema’s als het platteland en de klimaatverandering en ook erfgoed in het veranderende landschap. Die veranderingen komen ook in beeld bij de middeleeuwse overblijfselen in het gebied van Tota Frisia die in vijf middeleeuwse luisterwandelingen belicht worden.

ROL LANDSCHAP
Van geboorte is Tom geen Noorderling, hij groeide op in Oost-Nederland in Twente en rondde voordat hij naar Groningen vertrok de opleiding Journalistiek af aan de Hogeschool Windesheim in Zwolle. Is het die combinatie van beide opleidingen die maakt dat hij in zijn journalistieke audiowerken en films het landschap, de mensen en het erfgoed zo beeldend voor het voetlicht brengt? Tieman is journalist voor o.a. het ANP en Nu.nl. Zijn prijswinnende debuut uit 2017 staat online en is een inspirerende integer gefilmde en geregisseerde documentaire getiteld ‘De Laatste Boer van Euvelgunne‘ voor VPRO 2Doc: Makers van Morgen. Ook de filosofische film ‘Muze’ over kunst voor Omrop Fryslân en NPO2 staat online. Tieman filmt en vertelt dicht op de huid. In ‘Weg uit de Stad’ in co-regie met Saskia Jeulink en in de voorstelling ‘Huilende Bruiden’ langs vervallen Oost-Groninger herenboerderijen voor Peergroup Locatietheater speelt de veranderende leefomgeving een grote rol. In de middeleeuwse luisterwandelingen roept het nog te traceren erfgoed uit de Middeleeuwen op hoe de locatie er uitzag en wat zich daar mogelijk heeft afgespeeld. Tom is sinds 2022 deelnemer van theaterontwikkeltraject Station Noord en verfilmt in 2023 in het kader van Teledoc Campus Huilende Bruiden voor KRO-NCRV. Groningen biedt jonge documentairemakers ruimte om te werken, binnen de filmgemeenschap zijn de lijnen kort. Het is te hopen dat Tieman op zijn eigen authentieke wijze nog veel kan vastleggen u het Noorden voor nu en later.

AANBOUW, THEUN DE VRIES, FLORA
Uitgezonderd de maandagen kunnen bezoekers van de Schierstins alle middagen de tijdelijke en vaste exposities en tuin met stinsenflora bezoeken. Ook worden er wel lezingen en concerten georganiseerd en thematische culturele wandelingen. Naast de beschreven expositie en film in de toren is er bovenin de achttiende eeuwse aanbouw een tentoonstelling waarin via foto’s, films en voorwerpen markante bewoners van de Schierstins worden belicht onder wie postbeambte Musch. Beneden staat in de dr. Theun de Vrieskamer het volledige oeuvre van de in Veenwouden geboren auteur. De museale kamer is de enige openbare plek waar zijn werk te zien is. De collectie boeken en memorabilia wordt beheerd door het Theun de Vriesgenootschap dat ook de jaarlijkse Theun de Vrieslezing verzorgt. Tot en met 30 april van dit jaar is in de expositie Flora twee en driedimensionaal floraal werk te zien van Grietje Huisman, Jeannet Klement, Maartje Roos, Maartje Strik en Rob van Bergen.

Gerhild van Rooij, cultuurpublicist, RTVNOF

De wandeling is gratis te beluisteren via friesmuseum.nl/luisterwandelingen. Voor de middeleeuwse luisterwandeling over de Alexanderkerk in Rinsumageast, eveneens in Dantumadiel zie: Te zien in…. Aflevering 230 van 8 april 2023,
https://www.rtvnof.nl/te-zien-in-aflevering-230-middeleeuwse-luisterwandeling-in-dantumadeel/

FOTO’S Schierstins.nl
1. De Schierstins uit 14e eeuw met aanbouw uit 18e eeuw (foto schierstins.nl)
2. De Skierstins, Lústerkuier Tom Tieman voor Fries Museum(foto schierstins.nl)
3. Oude tekening, De Schierstins in Feanwâlden (foto schierstins.nl)

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail