DOKKUMER WÂLDEN – In het dorpscentrum van het eeuwenoude dorp Driezum in de Dokkumer Wâlden staat sinds 2010 een grote zwerfkei uit Drenthe. Aan de voorzijde laat een plaquette het dorpswapen zien, waarop de kleuren naar het ontstaan, gebruik en veranderen van het landschap en de wegen verwijzen en de roos voor de familie Glinstra staat.
Gerhild van Rooij
DOKKUMER WÂLDEN
In de Noardlike Fryske Wâlden ligt de streek de Fryske Wâlden, kortweg de Wâlden, in het oosten van Friesland waarin het gebied de Dokkumer Wâlden waarschijnlijk het oudst bewoonde deel vormt. De Dokkumer Wâlden strekken zich ten zuiden van Dokkum uit over een oude zandrug. De zandgrond grenst in het noorden aan kleigrond die tot de gemeente Noardeast-Fryslân behoort, en grenst verder aan de zuid- en westkant aan het veengebied dat onder gemeente Dantumadiel valt. Aan de westkant van dit gebied ligt het dorp Rinsumageest dat meestal niet tot de Dokkumer Wâlden gerekend wordt. Het oostelijkste punt van de Dokkumer Wâlden ligt ten oosten van het dorp Driezum en het zuidelijkste punt is het dorp De Falom. In dit bijna ruitvormige gebied van de Dokkumer Wâlden liggen de dorpen Damwoude, Broeksterwoude, de Falom en de tweelingdorpen Driesum en Walterswâld of Wouterswoude.
DORPSWAPENKEI
Op het plein met het grote monument van Oene van der Veen in Driesum dat omgeven is met zwerfkeien met namen van gevallenen erop, staat iets verderop de op 30 juni 2010 feestelijk onthulde grote zwerfkei met het dorpswapen van Driezum. Dit passende sluitstuk voor het inrichten van het plein is twaalf jaar terug mede gerealiseerd dankzij vele plaatselijke ondernemers. Zo zorgde Hamersma Bouwkundig Adviesbureau voor de benodigde tekeningen en Melkveebedrijf Mts. van Tuyl voor de keien en Loonbedrijf de Wit haalde de grote kei in Drenthe op. Fa. Damstra heeft de grote zwerfsteen met groot materiaal en gereedschap op de uit kleinere keien bestaande voet geplaatst. Tuinplantencentrum A. & R. Posthuma stelde voor de aankleding van de ‘wapensteen’ planten en materiaal beschikbaar, Postma verhuur zorgde voor hekwerk, GM metselbedrijf voor het metselen en voegen van de bloembakken, Boorbedrijf Visser voor betonboren, ook Jodocus metaal en RVS bewerking hielp mee en veel vrijwilligers.
ZWERFKEI
De Dorpswapenzwerfkei van Driezum is een door de inwoners van het dorp en omgeving breed gedragen en passend object. Het staat op het plein in de dorpskern en herinnert daar aan de eigen dorpsgeschiedenis en aan de ijstijden waarin zulke grote keien op gletsjerstromen werden meegevoerd naar onder meer het gebied van Nationaal Park de Noardlike Fryske Wâlden. De grotere keien zijn veel gebuikt als hoekstenen bij de entree naar boerderijen en andere panden, als tuinsieraden op buitenplaatsen, en ook als grensmarkeringen. Andere zwerfkeien vormen de basis van grafstenen, monumenten of kunstwerken, zo ook de Dorpswapenzwerfkei van Driesum. Deze wapenkei rust op kleinere zwerfkeien en staat op de bestrating van bakstenen.
KLEI EN ZAND
In het in 2012 door de Fryske Rie foar Heraldyk uitgegeven Overzicht van de dorpswapens en –vlaggen in Fryslân staat dat het dorpswapen van Driezum in 1990 officieel geregistreerd is. In het wapen van Driezum komt de geografische ligging onder meer tot uiting in de rand die het wapenschild omzoomt. In deze zogenaamde schildzoom is de scherpe overgang te zien tussen het in de bovenste helft in sabel (zwart) weergegeven kleigebied in het Noorden en de in de gouden (gele) onderste helft weergegeven zuidelijker gelegen zandgronden. Binnen het in de schildzoom weergegeven gebied ligt een sinopel (groen) veld. Het groen staat hier voor het coulisselandschap rond Driezum, waarin de percelen met weide en akkergronden door de voor dit gebied kenmerkende elzensingels of houtwallen van elkaar zijn afgescheiden.
WORTELS EN ROOS
In het groene veld zijn vier wortels weergegeven in hun natuurlijke, oranje kleur. Ze zijn in een kruisvorm geplaatst met de punten van de wortels naar elkaar toe. De wortels staan symbool voor de wortelteelt in dit gebied. Het zijn er vier, en dit aantal en de manier waarop de wortels geplaatst zijn staat voor de vier wegen die in het dorp samenkomen. In het eerste kwartier (de kwart links boven) staat een roos afgebeeld. De zilveren (witte) roos is geknopt en gepunt in goud (geel) en is ontleend aan het wapen van de familie Van Sytzama, waarin deze roos tweemaal is afgebeeld. Het geslacht Van Sytzama bewoonde onder meer de Rinsma State in Driezum.
DORPSVLAG
In de dorpsvlag zijn dezelfde symbolen sterk geabstraheerd terug te vinden. Aan de linkerzijde is boven en onder een groen gebied te zien dat als geheel het groene veld symboliseert. Daarnaast strekt zich over twee derde, een van het midden tot rechtsboven doorlopend zwart vlak uit dat de klei symboliseert, daaronder is een geel vlak van gelijke grootte dat de zandgrond voorstelt. De vier vlakken worden gescheiden door vier gerende oranje vlakken, die de wortels symboliseren. In het bovenste groene vlak is net als op het wapen van Driezum, de witte, geelgepunte en geelgeknopte roos te zien uit het wapen van het geslacht Van Sytzema.
DOKKUMER WÂLDEN
Anders dan de vlag is het wapen van het in de Dokkumer wouden gelegen dorp Driezum, dankzij de Driezumer Dorpswapenzwerfkei, het dorpswapen permanent in beeld. Op het bord naast de rechterplantenbak bij de Dorpswapenzwerfkei staat naast uitleg van de betekenis van het wapen en de vlag onder meer informatie over natuurlijke paden in de Dokkumer Wouden, een naam die ook bedrijven en verenigingen dragen, bijvoorbeeld de apotheek en een tennisvereniging. De op de kaart aangegeven locaties en paden zoals het Driezumer bos, in de buitenplaats rond Rinsma state, het recreatieve fietspad de Rinsumer Polle of het Brakkenspad en het historische wandelpad de Driezumer loane nodigen uit om de omgeving in dit deel van de Dockumer Wâlden zelf te gaan verkennen en het fraaie coulisselandschap zelf te ervaren.
AUTEUR
Gerhild van Rooij, gastheer van Nationaal Landschap de Noardlike Fryske Wâlden
FOTO’S
1, 2 en 4 Annelies Buurman op 17 mei 2022.
1. Kei met dorpswapen Driezum, plein bij Kerkewei voor de openbare school
2. Dorpswapenkei, plantenbakken, informatiebord bij openbare basisschool Driesum
3. Dorpsvlag van Driezum (foto Wikipedia, wapen van Driezum)
4. Informatiebord Driezum in Dokkumer Wâlden, naast plantenbak
Zie voor Monument Hoeder fan ‘e Frede, plein bij Tsjerkewei, Driezum:
https://www.rtvnof.nl/te-zien-in-aflevering-172-monument-hoeder-fan-e-frede-in-driesum-oene-van-der-veen/569089/