TE ZIEN IN… Aflevering 195: De Wâldsang, DO, SI EN MY-REE van Gerrit Terpstra

BURGUM – Schoolstraat 90 herbergt de muziekschool van Cultuurcentrum de Wâldsang en Alliade Dagopvang voor Gehandicapten. De entree naar de muziekschool ligt aan een smal pad. Naast de entree hangt de incomplete DO, SI EN MY-REE van Gerrit Terpstra. Oorspronkelijk stegen vandaar buizen op die als een soort blaasinstrument boven de dakrand tevoorschijn kwamen.

DO, SI EN MY-REE
Het kunstwerk DO, SI EN MY-REE was oorspronkelijk een sculptuur van koper en cortènstaal en is in 2001 in opdracht van de Gemeente Tytsjerksteradiel voor muziekschool de Wâldsang Burgum gemaakt. De voormalige buizen met kelkvormige uiteinden van glanzend koper staken af bij de rode bakstenen gevel en het matte patin van het cortènstaal. De drie grote blaasinstrumenten waren via een haak op en twee houders boven en gaten aan de zij- en bovenkant verbonden met het deel van het huidige kunstwerk. De monumentale blaasinstrumenten deden door hun vorm en het gebruikte materiaal sterk denken aan meestal van messing gemaakte koperblaasinstrumenten.

KOPERDIEVEN
Helaas zijn de blaasinstrumenten en bijbehorende buizen van Terpstra’s DO, SI EN MY REE tot twee maal toe door koperdieven gestolen. Deze mensen herkennen de artistieke waarde van kunst niet en beseffen ook niet dat ze iets unieks vernielen. Zij denken alleen aan de opbrengst van dit voor hen oud-metaal, dat mogelijk bij de opkopers ook niet als een uniek deel van een kunstwerk in de openbare ruimte zal zijn herkend. De kunstenaar sprak de gemeente aan nadat hij de vermissing ontdekte. De eerste keer (in 2009) heeft de gemeente het herstel van dit aansprekende werk op de gevel en het dak van de Wâldsang vergoed. Gelukkig had de kunstenaar in zijn atelier de mallen van DO, SI EN MY REE bewaard en heeft hij het in mei 2010 geheel in ‘oude luister’ kunnen herstellen. Na de tweede diefstal was daar geen ruimte meer voor, de kans op herhaling van diefstal was te groot. Het ontbrekende deel uitvoeren in ander materiaal dan het bij de dieven zo gewilde koper, zou de connectie met koperblaasmuziekinstrumenten teniet doen en was daarom geen optie voor  Gerrit Terpstra.

KOPERBLAASINSTRUMENTEN
Koperblaasinstrumenten omvatten kornetten waaronder es-kornet, hoorns en Wagnertuba’s, saxhoorns en bugel, Flügelhorn, althoorn en bariton, alt-, tenor-, bas-, en contrabastrombone, trompetten en natuurtrompetten, tuba’s waaronder bastuba, eufonium en sousafoon. Ze zijn mede ontwikkeld uit voorlopers die als signaalinstrument zijn gebruikt bij de jacht en voor militaire doeleinden. Er zijn ook koperblaasinstrumenten uit andere metaalsoorten en daaraan refereerde de instrumenten in de sculptuur van Gerrit Terpstra. Essentieel voor koperblaasinstrumenten is niet het materiaal maar de toonvorming. Koperblazers vormen de toon door de lippen te spannen en er lucht doorheen te persen terwijl zij de lippen tegen een mondstuk houden, dat de trillingen opvangt die daarna in de buis worden versterkt.

MUZIEK UITGEDRUKT
Muziekschool de Wâldsang biedt vele soorten lessen en dat komt tot uiting in het huidige van de sculptuur. Het kunstwerk bevat vele goed herkenbare verwijzingen naar verschillende muziekinstrumenten of details daarvan. De buizen met grote kelken die hoog boven het dak uitstaken als uitvergrote muziekinstrumenten gaven het werk een extra dimensie. Het haakje op de sculptuur dat aan geen enkel instrument doet denken omvatte eerder een van de drie buizen. Aan de bovenkant en aan de rechterzijkant kwamen de andere twee buizen uit ronde gaten. Aan de haakjes op de gevel is te zien waarlangs de drie buizen liepen. Ze maakten een bocht en klommen in het portaal van de entree achter langs de gevel omhoog om boven het dak weer aan de voorzijde van diezelfde gevel tevoorschijn te komen in trompetachtige kelkvorm.

GEVELOVERSTIJGEND
Gerrit Terpstra is een kunstenaar die uitblinkt in originaliteit. Zijn kunstwerk voor de afdeling van muziekschool de Wâldsang in Burgum was oorspronkelijk een geveloverstijgende wandsculptuur. De originaliteit van Terpstra kwam in de oorspronkelijke vorm van DO, SI EN MY-REE nog meer tot uiting dan nu. De humor en het onverwachte van over de rand uitstekende kelkvormen van koperblaasinstrumenten zie ik nog steeds voor me. Het kunstwerk herinnert aan het bakfietsproject de lûdskarre in combinatie met het harmoniumspel van Klaas Hoek. Op die kar waren vergelijkbare blaasinstrumenten geplaatst als op het dak van de Wâldsang en ook op de kar verwacht je niet om zulke muziekinstrumenten te zien.

STATEMENT TERPSTRA
De huidige versie van DO, SI EN MY-REE Do- op de gevel beslaat een 8 bakstenenbreed en 20 lagen bakstenen hoge oppervlakte in plaats van dat deze geveloverstijgend is.

Misschien past de restvorm van het kunstwerk bij de Wâldsang bij de documentairetitel Wat kwam, was en verging: beeldend kunstenaar Gerrit Terpstra, Weromrop van Omrop Fryslân of bij het statement dat de kunstenaar anno 2022 op zijn website gerritterpstra.nl heeft staan:
“Als beeldend kunstenaar maak ik gebruik van de vele mogelijkheden die de beeldende materialen en technieken bieden om uitdrukking te geven aan mijn gevoelens ten aanzien van het onderwerp of de techniek. In mijn vrije werk worden die voornamelijk bepaald door verwondering over het bestaan als zodanig, en meer specifiek, over de gevolgen van een immer voortgaande tijd. De tijd die heelt en vernietigt, openbaart en verdoezelt, aantast en polijst, meetbaar en beleefbaar is; Kortom, het is de invloed van tijd op zowel de persoonlijke, als de algemene geschiedenis van mens en natuur die mij inspireert.”

Het zou mooi zijn als er een paneel met foto’s van dit oorspronkelijk grotere en monumentale kunstwerk in de muziekschool en op de gevel bij de entree zou hangen, zodat iedereen zich een voorstelling kan maken van de prachtige  muziekinstrumenten die ooit deel waren van DO, SI EN MY-REE.

AUTEUR Gerhild van Rooij, cultuurpublicist
FOTO’S
1. DO, SI EN MY-REE op gevel muziekschool de Wâldsang (foto Gerhild van Rooij).
2. Pad langs DO, SI EN MY-REE kunstwerk van Gerit Terpstra (foto Gerhild van Rooij).
3. Details originele DO, SI EN MY-REE van Gerrit Terpstra  (foto Terpstra/Keunstwurk).

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail