TE ZIEN IN… Aflevering 188: Indiëmonument en jonge mannen uit Marrum, Blije, Ferwert

FERWERT – In oorlogen vallen tijdens invasies, bezettingen en acties aan beide zijden jonge mannen in de kracht van hun leven. Dat is nooit anders geweest. Een graf, ereveld, plaquette of monument biedt plaats voor rouw en reflectie. Het ‘Indiëmonument’ aan de Marrumerweg herinnert aan drie jonge Indiëgangers uit de voormalige gemeente Ferwerderadeel, nu Noardeast-Fryslân.

Gerhild van Rooij

HERDENKEN
Op 15 augustus eindigde de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden. Op de website van de Nationale Herdenking 15 augustus 1945 staat dat we die dag “alle slachtoffers herdenken van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. De oorlogservaringen en de grootschalige ontheemding die volgde, werken door tot op de dag van vandaag bij inmiddels 2 miljoen Nederlanders met een Indisch oorlogsverhaal in de familie en ook in onze samenleving als geheel.”

UIT FERWERDERADEEL
De oprichting van het gedenkteken in Ferwert is gerealiseerd na een verzoek van oud-Indië veteranen en nabestaanden van drie jong overleden Indiëgangers. In de periode 1945-1949 zijn tijdens zogenaamde ‘politionele acties’ in het voormalig Rijksdeel Nederlands-Indië, nu Indonesia onder meer jongemannen, militairen in dienst van het Nederlands Koninkrijk na 1945 omgekomen. De drie op het ‘Indiëmonument’ genoemde jonge militairen waren alle drie afkomstig uit de voormalige gemeente Ferwerderadeel, die sinds 2019 deel uitmaakt van de gemeente Noardeast-Fryslân.

TEKST
Het Indiëmonument in Ferwert werd op 17 december 1999 door familieleden van de (destijds) vijftig jaar geleden omgekomen familieleden onthuld. Het monument is aan de zijkant van het oude gemeentehuis geplaatst, bij een driesprong. De tekst op de plaat luidt:

Nederlands Indië

Marrum, Sije van Dijk
* 23.2 – ‘25    21.1 – ’49

Blije, Hendrik Kroes
* 8.12 – ’28    19.-2 – ’49

Ferwert, Hessel Zijlstra
* 25.2 – ’25    10.10-‘49

SIJE VAN DIJK, HENDRIK KROES EN HESSEL ZIJLSTRA
Sije van Dijk uit Marrum raakte dodelijk gewond toen zijn auto bij Bungamas beschoten werd en stierf ver van huis. Zijn rustplaats is het ereveld in Pandu in voormalig rijksdeel Nederlands –Indië, nu Indonesia. Hendrik Kroes uit Blije ligt eveneens op een ereveld in Indonesia, in de plaats Candi. Kroes voorzag al in 1948 dat hij de reis naar het voormalige Nederlands-Indië niet zou overleven. Toen hij met een kennis naar Dokkum fietste, liet hij zich het volgende ontvallen: ‘Ik bin sa bang dat ik net werom kom.’ Op 14 februari 1949 raakte hij ernstig gewond tijdens een patrouilletocht in de omgeving van Semarang op Midden-Java. Hij werd opgenomen in het Elisabeth-ziekenhuis, waar hij vijf dagen later stierf. Hessel Zijlstra kon, ondanks zijn opgelopen verwondingen, nog wel terugkeren. Hij overleed in Nederland in zijn eigen woonplaats Ferwert en is daar ook begraven.

BALMORAL
Het monument is van graniet gemaakt. Deze natuursteensoort is er in verschillende kleuren en soorten, bijvoorbeeld grof gespikkeld, met een gewaaierde structuur, of zeer fijn gespikkeld en zelfs binnen een soort kan de grootte van de spikkel verschillen en onderscheidt men de soorten grof en fijn. Graniet wordt ook wel dieptegesteente genoemd omdat het in de diepte uit magma gevormd is. In de natuursteensoort graniet zijn de mineralen veldspaat, kwarts en glimmer aanwezig. Het veldspaat geeft de steen kleur en komt wel in twintig kleuren voor. De locatie waar men graniet wint, bepaalt hoeveel kwarts in de natuursteen aanwezig is. De plaat die het voetstuk vormt en het Indiëmonument bestaan uit hetzelfde Balmoral graniet, kortweg Balmoral. Deze rotssteensoort is een 900 miljoen jaar oud rood, roodgrijs of roodbruin graniet met zeer hoog kwartsgehalte, wat zijn oppervlak grote weerstand geeft. Die hoge sterkte is ideaal voor een monument in de open lucht,

CONTRAST
Het Indiëmonument op het grasveld in de openbare ruimte in het centrum van Ferwert is 105 cm hoog, 70 cm breed en 25 cm diep. Het contrast van het materiaal is optimaal benut. De ruwe huid aan de buitenzijde bevat kleine schitteringen die in het glad gepolijste deel nog meer schitteren, daarin is de doorsnede van talloze ingesloten kleine vormen van kwarts en glimmer te zien, waardoor het geheel niet statisch is. De voetplaat is hoogglanzend gepolijst met aan de voor- en achterzijde ruimte om bloemen of lichtjes op te plaatsen. Uit de voetplaat steekt een brok ruwe rode Balmoral hardsteen omhoog waaruit weer de verticale en van boven afgeronde naamplaat glanzend opstijgt. De rand van de ruwe steen waaruit de gepolijste plaat opstijgt, heeft een landschappelijke vorm, alsof het een weg is door een heuvelachtig landschap.

TEKST EN FOTO’S:
Gerhild van Rooij, cultuurpublicist
1 Voorzijde Indië monument in Ferwert, Noardeast-Fryslân aan Marrumerweg
2 Indië monument bij boom naast het voormalig gemeentehuis van Ferwerderadiel
3 Indië monument in Ferwert, locatie 53° 20′ 13″ NB, 5° 49′ 6″ OL (kerk op achtergrond)

BRONNEN
15augustus1945.nl
4en5mei.nl
Lijst van Oorlogsmonumenten in Noardeast-Fryslân
vomi-nederland.nl (monumenten)

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail