TE ZIEN IN… Aflevering 184: Plastiek Levensboom van Klaas Walta op obs Master Fennema

TYTSJERK – In Tytsjerksteradiel zijn twee keramieken wandplastieken te zien van Klaas Walta. Het sobere, bijna grafische Thrimwalda (1972) siert de gevel van de gelijknamige obs, Obe Postmastrjitte 6, Gytsjerk, De kleurrijke monumentale Levensboom (1973) aan Reidfjild 1 Tytsjerk siert een gevel van de Master Fennemaskoalle, waarin openbare school De Romte is gehuisvest.

Gerhild van Rooij

VADER EN ZOON
Klaas Walta is een telg uit een kunstzinnige familie en afkomstig uit Leeuwarden waar hij op 24 mei 1948 is geboren. Klaas en een van de zonen van de nog altijd bekende Friese beeldend kunstenaar Meinte Jarings Walta (1920-2002), die van beroep industrieel ontwerper, schilder, tekenaar, beeldhouwer, wandschilder, glasschilder, illustrator en leraar was. Klaas kreeg zijn eerste lessen op kunstgebied van zijn vader en werkte in zijn atelier en dit atelier was ook de locatie waar hij als exposant mocht debuteren. Klaas behaalde de aktes tekenen en handvaardigheden en werkte als docent, kunstenaar, vormgever, grafisch ontwerper en illustrator. Zijn oeuvre omvat onder meer tekeningen waaronder pentekeningen, wandschilderingen en de genoemde wandplastieken voor toen nog de lagere scholen in Gytsjerk en Tytsjerk.

DRIE GENERATIES KUNSTENAARS
Meinte is een zoon en Klaas een kleinzoon van de schilder en portrettist Jaring Douwes Walta (1887-1971). Jaring portretteerde onder meer de dit jaar in Gytsjerk met een beeld van Oene van der Veen geëerde Marten Brouwer, musicus, oprichter van accordeonorkesten en scholen en muziekorganisator. In 1972, een jaar na het overlijden van Jaring, waren in een expositie met de titel Drie generaties in Kunstencentrum Prinsentuin in Leeuwarden kunstwerken te zien van Jaring, Meinte en Klaas Walta. Het jaar daaraan voorafgaand exposeerde Klaas Walta van 9 april t/m 7 mei schilderijen en tekeningen in Hengelo in de nog steeds bestaande Galerie & kunstuitleen die Wies Hendriks, echtgenote van kunstenaar Wim van Oostrum in 1965 startte om de kunstwereld in Hengelo en omgeving wat op te poken.

MASTER FENNEMASKOALLE
De leerlingen van de Obs De Romte zijn, na een fusie tussen de scholen It Lemieren en de Master Fennemaskoalle, gehuisvest in het gebouw van de Master Fennema skoalle. In 1973 ontwierp Klaas zijn tweede wandplastiek voor de gevel van de Master Fennemaskoalle, het kunstwerk ziet er in tegenstelling tot het kunstwerk van Jentsje Popma aan de gevel van de voormalige school It Lemieren nog gaaf uit. Wel gaat er aan de onderzijde een klein deel schuil achter de begroeiing. De keramieken wandplastieken voor de Thrimwaldaskoalle en Master Fennemaskoalle zijn in opdracht van de gemeente Tytsjerksteradiel ontworpen. In beide kunstwerken is rechts de naam van de school in het beeld opgenomen in door Klaas Walta ontworpen letters. In Gytsjerk staat de schoolnaam in losse kleine donkere letters op vijf regels gele bakstenen, in Tytsjerk staat de schoolnaam in witte gebogen hoofdletters ingebed op een ruig blauwzwart vlak van vijf bakstenen breed en veertien gemetselde regels hoog.

LEVENSBOOM EN VLINDER
De naam van het kunstwerk dat vanaf de weg aan het Reidfjild te zien is luidt Levensboom. Het beeld bestaat uit een stam in de vorm van een van onderaf naar boven uitgestrekte witte arm en uitgespreide rechterhand. De arm is opgebouwd uit acht naast elkaar geplaatste delen en de hand uit twaalf met eenzelfde ruige structuur en de cementlijnen er tussen als grafisch element. De hand is twaalf regels bakstenen hoog, de arm circa veertien. De hand houdt de kleurrijke levensboomkruin omhoog en op de top van de middelvinger rust het achterlijf van een opstijgende veelkleurige vlinder. Anders dan in de hand en arm zijn in dit deel van het keramieken mozaïek verschillende reliëfhoogtes te zien en meerdere kleuren toegepast.

VOGELS EN FLORA
Links van de vlinder houdt een veelkleurige vogel met opvallend groot oog en langs de duim neervallende staart, een tweede vogel onder haar vleugels. Daar weer naast passeren ter hoogte van de rug van de grote vogel twee kleinere vogels elkaar. De een vliegt naar links en slaat de dieprode vleugels naar omlaag, de ander met opgeslagen zongele vleugels vliegt naar rechts. Alle vier de vogels bestaan uit mozaïekdelen waarin verschillende structuren zijn aangebracht, zoals verhoogde of verlaagde contourlijnen, ritmisch ingekerfde halve cirkels, verschillende lijnen, golven of andere vormen. Dit geeft samen met het kleurgebruik dynamiek en levendigheid aan dit beeld aan de muur. De vogels en vlinder zijn samengesteld uit een combinatie van diepblauw, purper, paars, donkerrood tot bruin, oranje en geel. In diezelfde kleuren zijn bovenin de levensboomkruin uitwaaierende bloemen en met dichte bladen bedekte takken weergegeven. In de flora is ook weer gebruik gemaakt van structuren in de mozaïekdelen. Boven de moedervogel is nog de vorm van een dieprode mond te zien. De kroon van de levensboom is een spel van kleuren en ook van afstand goed te zien.

TEKST EN FOTO’S: Gerhild van Rooij, cultuurpublicist
1 Passerende vogels in Wandplastiek Levensboom uit 1973 van Klaas Walta.
2 MASTER FENNEMA SKOALLE detail Levensboom van Klaas Walta.
3 Context gevel Wandplastiek Levensboom van Klaas Walta, Reidfjild 1, Tytsjerk.

 

Voor Brouwers zie:
Te zien in… Aflevering 173: BAO en accordeonpedagoog Marten Brouwer (1915 – 1963) – RTV NOF 
https://www.rtvnof.nl/te-zien-in-aflevering-175-w-baljets-muziekfilm-over-marten-brouwer-gerestaureerd/571234/

Bronnen op aanvraag

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail