TE ZIEN IN… Aflevering 178: Gariper Klaas Koopmans (1920-2006) door Frans Ram

GARYP – Frans Ram maakte in 2005-2006 een monument voor expressionistisch kunstenaar Klaas Koopmans, lid van Yn ‘e Line. Over twee cortènstalen kaders met landschappelijke elementen uit zijn oeuvre kijkt Gariper Klaas Koopmans naar het landschap en Garyp, passanten zien hetzelfde door de openingen in het monument op het gras aan de Dominee Minnemawei.

Gerhild van Rooij

LANDSCHAPSELEMENTEN
Frans Ram heeft de meer dan manshoge staande kaders met landschapselementen in een hoek tegen elkaar aan geplaatst. Ze stellen de opengeslagen bladzijden voor uit een symbolisch boek met het levenswerk van Klaas Koopmans. Boven het midden van het boek is een en face portret van Klaas Koopmans te zien, met baret op. Het portret verhoudt zich als een tekening tot een schilderij. De lijnen zijn naar verhouding ijler dan de vormen en volumes van de streken in de symbolische schilderijen van cortènstaal. Die vormen verhouden zich over en onder elkaar zoals de vlakken in de schilderijen van Koopmans zich tot elkaar verhouden. Licht en oplichtende kleuren zijn openingen of opengehouden gedeelten in het cortènstalen doek.

PORTRET
Het portret staat los maar lijkt ook op te gaan in de schilderijen. De contouren van de schouders, armen en palet vallen dan samen met de kronkelweg die achter de kerktoren doorloopt en met een wolkenpartij of grondgebied in het kader met de andere cortènstalen voorstelling. Het is alsof Klaas in enkele halen en streken tegen de lucht is neergezet, of van een ander standpunt gezien, tegen het groen van de bomen. Het stalen portret en de schilderijen zijn opgetrokken in de stijl waarin Klaas tekende en schilderde en vormen samen het monument voor Klaas Koopmans. Hij overleed in 2006 niet lang nadat hij in eigen dorp de onthulling meemaakte.

OPENGESLAGEN BOEK
Beeldhouwer Frans Ram werkt met staal, marmer, hout, hardsteen en brons en koos voor het monument voor Klaas Koopman voor staal omdat hij daarmee een beeldhouwkundige oplossing kon creëren om de wereld van Klaas Koopmans weer te geven. In zijn brief aan de selectiecommissie voor het dorpsbeeld in het kader van de dorpsvernieuwing omschreef Frans hoe hij dit werk voor zich zag: ‘Een opengeslagen boekvorm met als bekroning het hoofd, de baret en met een nadrukkelijke aandacht voor het oog. Het oog dat over alles uitkijkt op zoek naar het verbazingwekkende van het (voor iedereen) alledaagse….”

BLIK VAN KOOPMANS
Voor het gezicht heeft Frans zich mede laten inspireren door de zinsnede ‘ogen die niet naar buiten willen kijken’ in een tekst over Klaas Koopmans van Peter Karstkarel in een boekje over de zogenaamde gestichtstekeningen van Koopmans. Voor Frans is die blik van Klaas Koopmans verder gericht. Of je het beeld nu benadert vanaf de autoweg, de straatweg en het trottoir langs de huizen of het bekijkt vanaf het bankje tegen de bomenrand, de ogen in het portret blijven opvallen. Alle gezichtstrekken zijn tot het minimum teruggebracht, zoals Klaas dat ook kon in zijn portretten en zelfportretten. Beeldhouwer Frans Ram heeft de kern van Klaas Koopmans gevat. Klaas leefde in twee werelden, die van de kunst en de alledaagse, en dat was niet altijd eenvoudig.

SCHILDERIJEN EN TEKENINGEN
Werk van Klaas Koopmans is nog regelmatig te zien in galeries, musea en tijdens culturele routes ook in kerken en andere gebouwen. Hij werkte met forse streken en riep in verf of houtskool onder meer de sfeer op van diverse landschappen. De kaders van Frans Ram tonen een wolkpartij, horizonnen met bomen en boomgroepen, boerenplaatsen en een kerk, wegen, een vaart of meer, een zeilend schip. In de kunstwerken van Koopmans zijn er ook wel dieren en mensen afgebeeld, die zie je niet in het monument, maar als je er door het beeld kijkt kun je wel koeien in de wei zien staan en passanten en mensen die bezig zijn in hun tuin of op het land.

TEKSTLOOS INFORMATIEBORD
Bij de bezoeken voor de pandemie stond er aan de zijde van de bankjes nog altijd een tekstbord, maar toen ik recent weer eens stilstond bij dit kunstwerk droeg het paaltje slechts restmateriaal met schroefgaten. De tekst op het hopelijk tijdelijk verdwenen bord luidt:
“Keunstwurk Klaas Koopmans (2005)
Frans Ram uit Hegebeintum hat dit keunstwurk fan stiel makke.
De foarstellings yn ‘e kaders fan it keunstwurk symbolisearre de lânskippen fan ’e Gariper skilder Klaas Koopmans (1920) dy’t faak yn syn wurk yn krêftige streken delset binne. De kaders binne ferbûn troch it profyl fan ’e karakteristyke holle fan dizze keunstner.
It keunstwurk is realisearre yn it ramt fan é Doarpsfernijing.”*

AUTEUR EN FOTOGRAAF
Gerhild van Rooij, cultuurpublicist uit Aldtsjerk
1. Monument Klaas Koopmans, Frans Ram, Dominee Minnemawei 20, Garyp.
2. Detail met zeil en water monument Klaas Koopmans.
3. Detail portret Klaas Koopmans door Frans Ram, cortènstaal.

NOTEN
*Nederlands: Frans Ram uit Hegebeintum heeft dit kunstwerk van staal gemaakt
De voorstellingen in de kaders van het kunstwerk symboliseren de landschappen van de Gariper Klaas Koopmans (1920) die in zijn vaak in krachtige streken zijn neergezet. De kaders zijn verbonden door het profiel van  het karakteristieke hoofd van deze kunstenaar.
Het kunstwerk is gerealiseerd in het kader van de Dorpsvernieuwing.

MEER OVER FRANS RAM
Gerhild van Rooij. 2020. 29e Te zien in ..’ Poepenkruis in berm, Frans Ram, dd. 21 juli 2020, RTVKanaal 30 Te zien in Hurdegaryp: Poepenkruis (archiefkanaal30.nl)

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail