TE ZIEN IN… Aflevering 147: Een kei met lied van Lytse Sjoerd in Mûnein

MÛNEIN – Bij de haven staat een zwerfkei met daarop de op initiatief van de Wurkgroep Taal Tytsjerksteradiel in 2017 geplaatste zwarte vierkante plaquette met de beginregels van het Friese dorpslied voor Mûnein. Daaronder staan de naam en artiestennaam van de Mûneiner liedschrijver, zanger, verzenvoordrager, ceremoniemeester en entertainer S. de Vries (1902- 1985), Lytse Sjoerd.

Gerhild van Rooij

ÂLDE GEPKE MEI DE BÔLEKOER
Sjoerd de Vries werd in 1902 geboren in de Mûnein (het Molenend onder Oentsjerk). Hij was van beroep boerenarbeider, maar kon na de oorlog van zijn hobby zijn beroep maken. Hij verdiende zijn inkomen met anderen feestelijk vermaken. Lytse Sjoerd was tot lang na zijn dood nog een begrip in de Trynwâlden en daarbuiten. Velen bewaren herinneringen aan zijn optredens op bruiloften, partijen, dorpsfeesten en markten. Hij zong er zijn eigen liedjes en maakte indruk met het voordragen van zijn versjes en sketches van personages. Voorafgaand aan de onthulling van de plaquette werd in dorpscafé it Mounehoekje een opname gedraaid waarin Lytse Sjoerd als vrouw optrad in zijn buitengewoon populaire act Âlde Gepke en de bôlekoer (broodmand)*.

BOEK VOOR HET DORP
Anneke Jansma presenteerde namens de Wurkgroep Taal Tytsjerksteradiel het acht paginagrote, geïllustreerd boekje Sjoerd de Vries, Yn de Mûnein sa wurdt der sein, waarvan alle dorpsgenoten een exemplaar thuiskregen. De herinneringen aan Lytse Sjoerd leven voort en zijn teksten konden nieuwe generaties inspireren om Fries te blijven lezen, voorlezen, spreken en zingen. Sjoerd was een graag geziene en veelgevraagde entertainer in de wijde omgeving, van Noordoost Friesland en Leeuwarden tot in zijn eigen gemeente Tytsjerksteradiel. In de periode van de jaren vijftig tot zeventig van de vorige eeuw heeft hij als presentator en ceremoniemeester op zijn eigen wijze aan vele bruiloften een extra vrolijke noot gegeven en de sfeer erin weten te houden, dat blijft mensen bij.

DOARPSFERS MÛNEIN
Na het luisteren naar ‘Alde Gepke’ en Anneke Jansma is de plaquette op de zwerfkei bij de haven officieel onthuld door twee kleinkinderen van Sjoerd de Vries. Ze trokken aan een lintje de doek van de kei af waarna de plaquette zichtbaar werd, met daarop de eerste regels van het door Anneke voorgedragen vers van Lytse Sjoerd dat sinds die tijd het dorpslied van Mûnein is en uitnodigt tot dansen.
“Doarpsfers Mûnein
Yn’e Mûnein sa wurdt der sein
Dêr is wille fan ’t begjin oant oan de ein
Dêr is wille en fertier, mei men graach in potsjes bier
En dan gean al gau de fuotsjes fan de Flier”

IEDER DORP EEN EIGEN VERS
Wurkgroep Taal Tytsjerksteradiel had zich tot doel gesteld om alle dorpen binnen de gemeente Tytsjerksteradiel een eigen Fries dorpsvers te bezorgen en zo tegelijk het Fries spreken te stimuleren. Het lukte niet om de benodigde subsidie te krijgen voor uitvoering van dit plan. Anneke Jansma (1946-2020) bedacht daarop dat Wurkgroep Taal Tytsjerksteradiel wel met een vers voor haar eigen dorp kon beginnen, wat resulteerde in de uitgave van het boekje en de plaatsing van de plaquette. Zij vertelde op Omrop Fryslân dat ze meteen wist dat het vers Yn’e Mûnein sa wurdt der sein ideaal was. Als ‘importer uit Donkerbroek’ leerde ze dit vers via haar buurvrouw kennen. Decennia na het overlijden van Lytse Sjoerd zong buurvrouw nog altijd dit lied.

IN MÛNEIN DE VICTORIE
Jelle Raap citeerde na de onthulling van de plaquette een reactie van Burgumer Jan Jongsma, die vaststelde dat er maar weinig respons was op het idee om hoofdplaats Burgum en elk dorp in Tytsjerksteradiel een eigen (historisch) Fries volkslied te bezorgen en in Mûnein de victorie begon. Raap noteerde  in zijn verslag ‘Friese dorpsliederenserie primeur met Lytse Sjoerd’ in de Dockumer Courant 11 mei 2017: “Yn Burgum bygelyks, dêr wol it net sa. De belangstelling is der wol yn de lytsere doarpen lykas Mûnein. Yn Mûnein begjint eins de fiktoarje”.  Het dorpslied van de Mûneiner Sjoerd over Mûnein is als een tijdloze meezinger via de kei en herinneringen verankerd in het dorp en daarbuiten. Het volkslied van Mûnein nodigt uit tot samen zijn en dansen.

AUTEUR:
Gerhild van Rooij, cultuurpublicist
FOTO’S:
1. De haven in Mûnein, 2 versregels Lytse Sjoerd (De Vries) op kei
2. De plaquette met beginregels van Dorpslied van Mûnein
3. Boek Sjoerd de Vries (1902-1985), Yn de Mûnein sa wurdt der sein, Lytse Sjoerd.
NOOT/BRONNEN In de tekst; Trynwâlden online.
*Fragment opname Lytse Sjoerd als Âlde Gepke in introductie op: https://www.omropfryslan.nl/nieuws/717133-grote-gedenksteen-voor-lytse-sjoerd-uit-trijnwouden