TE ZIEN IN… Aflevering 146: Aukje schaatst in Raard bij Dokkum, Evert van Hemert

RAARD/ELFSTEDENROUTE – Aukje is één van de elf beelden die Evert van Hemert aan de Friese steden schonk. Het bronzen kunstwerk uit 2007 staat even buiten Dokkum pal aan de Elfstedenroute en is een markant ijkpunt op een hoge taps toelopende zuil van cortènstaal aan het Jaachpaad, een fietspad langs de Ee in Raard.

Gerhild van Rooij

KOLDERWOLDE
Kunstenaar Evert van Hemert uit Kolderwolde laat weten dat zijn opleiding aan de Rietveldacademie slechts 10 minuten duurde. Hij was werkzaam in Haarlem, Griekenland, New Orleans en nu in Kolderwolde en vat zijn ontwikkeling samen met: “Als kind lief en dromerig, als puber moeizaam, vroeg volwassen, geslaagd als reclamejongen en sinds zijn 23ste levend van en met de muzen der schilder- en beeldhouwkunst.” Dat duurzame succes komt niet alleen voort uit aanleg en passie maar ook uit constant werken aan een oeuvre en contacten onderhouden. De schilder beeldhouwer exposeerde zijn werk in Nederland, Europa, Amerika, Argentinië en Australië. Werk van Evert is 24/7 te zien in de openbare ruimte.

ELFSTEDEN EN FAMKES
Buiten de beelden voor de elf steden is er nog een beeldenroute met Famkes van Kolderwolde in de gemeente Zuidoost Friesland. De Aukjes op de Elfstedenroute  ontstonden pas daarna en vormen mede een eerbetoon aan de vrouwelijke elfstedenrijders. Van Hemert heeft twee jaar moeten onderhandelen en van alles moeten regelen met liefst negen gemeenten om zijn bronzen Elfstedentocht beelden op sokkels langs de 200 kilometerlange route te realiseren. De tocht had hij al eens gereden op zijn motorfiets, een Norton 16H uit 1938, en van bovenaf gezien met een Tiger Moth, een vintage dubbeldeks vliegtuigje. Zo verkende hij de tot de verbeelding sprekende route vanaf de waterkant en uit de lucht.

HARDMAAND EN IJSMAAND
Het landschappelijk perspectief van veelal rechte vaarten kreeg in de elf hoog geplaatste beelden een verticale tegenhanger. Vanaf haar metershoge cortènstalen sokkels heeft elke unieke Aukje zicht op een ander deel van de elfsteden- of tocht der tochtenroute. De maand januari is onder meer bekend onder de oude namen hardmaand en ijsmaand, de maand waarin vrieskoude land en water hard maken. De maandspreuk Als ik januari was, deed ik de ketel boven het vuur bevriezen, verwijst naar de wensgedachte dat vrieskoude in januari op goede oogsten wijst. In januari veel westenwinden en avondrood, maakt de kou dood wijst niet op het tegengestelde. Hoe prachtig de luchten ook zijn, ze staan niet voor welvaart zoals goede oogsten. Dik en zwart ijs staat in Friesland voor die tocht der tochten die maar vijftien keer is verreden.

VERENIGING DE FRIESCHE ELFSTEDEN
Het eeuwfeest van de Vereniging de Friesche Elfsteden 1909-2009 is in december 2008 en januari 2009 gevierd met een grootse theatrale cultuurhistorische tocht door Tryater, waarin alle vijftien verreden tochten en de winterse koude in die jaren werden uitgebeeld. Elke tocht is verbeeld met vele scènes, vanaf de eerst georganiseerde Elfstedentocht in 1909, tot de daaropvolgende in 1912, 1917, 1929, 1933, 1940, 1941, 1942, 1947, 1954, 1956, 1963, 1985, 1986 en de laatste op 5 januari 1997, deze maand 25 jaar gelden. Daarna zijn enkele alternatieve elfsteden route gereden, maar geen officiële en zijn er nog elfsteden fiets- en wandeltochten georganiseerd, maar die gaan over land. Ook de bronzen schaatsende Aukjes staan op het land.

ELFSTEDENTOCHT AUKJES
Dankzij de kunstenaar kijkt er bij alle elf steden een Aukje uit naar een nieuwe Elfstedentocht. Denkt ze tegelijk als een vrouwelijke Janus terug aan de verreden tochten? In 1997 stond een grootse buurvrouw van Evert in ochtendjas de wedstrijdschaatsers bij te lichten: onder hen ook wedstrijdschaatsers. Zij was de inspiratie voor de bronzen Elfstedentochtbeelden. De Aukjes met allen eenzelfde soort postuur, maar met eigen uitstraling en de metershoge cortènstalen sokkels heeft de kunstenaar aan de elf steden gedoneerd. Dat kon pas nadat hij na vele jaren de gelden ontving van de toenmalige gemeente Sleat- Geasterlân voor zijn beeldenroute Famkes van Kolderwolde. Met dat geld kon hij 25 jaar geleden de permanente beeldenroute op eigen kosten en risico realiseren. Het laatste beeld is december 2007 aan de finish aan de Bonkevaart in Leeuwarden geplaatst. Tot slot staat bij de Woudbrug over de Rijstervaart nog de Reedydster, het beeld dat de aanzet was tot de Aukjes die ons herinneren aan de vermaarde Elfstedentochten. De Aukjes van de Elfsteden, Famkes van Kolderwolde en de vele – direct als Evert van Hemert beelden – in de openbare ruimte te herkennen bronzen, vormen een ‘Evert van Hemert openlucht museum’.

AUTEUR
Tekst en foto’s Gerhild van Rooij, cultuurpublicist,
FOTO’S
1 Aukje, Bronzen beeld van Evert van Hemert, Raard
2 Aukje, Elfstedenroute langs Jaachpaad, Ee, Raard
3 Aukje op cortènstalen sokkel bij de Ee, Raard

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail