Sommige basisscholen verdwijnen deze zomervakantie: “We hebben even met z’n allen gehuild”

PAEZENS – Met de zomervakantie in zicht komt ook het einde van een aantal Friese basisscholen dichterbij, schrijft Omrop Fryslân. ’t Kompas in Peazens beleefde onlangs de laatste schooldag. “We hebben even met z’n allen gehuild.” Basisscholen die samensmelten, drie groepen in dezelfde klas. Steeds meer vestigingen van het lager onderwijs zetten alle zeilen bij om het hoofd boven water te houden. Een deel ging echter al kopje onder. Oorzaak: het aantal leerlingen in Fryslân krimpt.

Hetzelfde verhaal speelt dus bij basisschool ’t Kompas in Peazens. Omdat er met 31 leerlingen niet kon worden voldaan aan de gemeentelijke opheffingsnorm van 37, verdwijnen de pennen en rekenmachines er voorgoed uit de lokalen. “We zouden de komende jaren blijven steken op 20 à 25 leerlingen. Er is dus geen vooruitzicht op groei”, vertelt Jantje Feenstra, directeur van ’t Kompas. “Het is dan ook logisch dat we moeten sluiten. Maar gevoelsmatig blijft het lastig.” Eerder fuseerde ’t Kompas al met een school uit Wierum, die met hetzelfde probleem kampte. Ondanks die samensmelting zaten er in Peazens drie groepen in één klas.

Waar er in Fryslân in 2012 nog 484 basisscholen waren, zijn dit er nu nog 358, blijkt uit cijfers van DUO. De afname is een landelijke trend; in Nederland is het aantal leerlingen tussen 2012 en 2022 namelijk met 8,7 procent afgenomen. Al bij de nieuwbouw in 1985 werd er in het dorp gezegd dat dat weggegooid geld was, zegt Feenstra. Toen waren er niet veel meer dan 40 leerlingen. “Vooral in de afgelopen vier jaar was de daling sterk.” Vrijdag was de laatste schooldag. De sfeer liet zich het best omschrijven als ‘gelaten’, zegt Feenstra. “Iedereen kwam wat onwennig het schoolplein op. Daar hebben we met z’n allen even gehuild. Leerlingen, ouders en personeel. Het voelde nu echt definitief.”

Krimp voortgezet onderwijs

Zodra deze generatie naar het voortgezet onderwijs gaat, zal ook daar een krimp van het aantal leerlingen plaatsvinden, zegt Sibilla Hoekstra van Planbureau Fryslân. “Daar spelen ze nu alvast op in door middel van fusies. Die zien de bui al hangen.” Overigens zet die trend met het aantal basisschoolleerlingen naar verwachting niet door. “Uit cijfers van DUO blijkt dat deze groep tussen 2022 en 2032 met 5,2 procent zal groeien.”

De leerlingen van ’t Kompas in Peazens
© ’t Kompas

Volgens Feenstra heeft een kleine klas duidelijke voor- en nadelen. Als plus noemt ze dat een kind meer aandacht van de leerkracht krijgt. Ook de lijntjes met de ouders zijn kort door het geringe aantal kinderen. De minpunten zijn echter ook duidelijk aanwezig: “Als je lesgeeft op een zeer kleine basisschool is het een kunst op alle niveaus les te geven. Je hebt namelijk met drie groepen in een klas te maken.”

Individueel onderwijs

“Binnen die groep zijn er ook weer verschillende niveaus. Je moet bijna individueel onderwijs geven”, zegt Feenstra. Ook noemt het samenwerken met andere kinderen. “Ze hebben zo weinig klasgenoten, dat ze bijna altijd weer met hetzelfde jongetje of meisje sparren en overleggen.” De meeste kinderen gaan volgend schooljaar naar De Wrâldwizer in Easternijtsjerk. De kinderen gaan goed om met de verandering die hun wacht. “Op die leeftijd hebben ze een goed aanpassingsvermogen.” Het personeel heeft inmiddels allemaal een nieuwe werkgever gevonden. Naast de direct betrokkenen heeft het verdwijnen van een basisschool ook effect op het dorp, vertelt Feenstra. “Het is een ontmoetingsplek voor ouders die hun kinderen wegbrengen en ophalen. Dat valt ineens weg.”

Impact op een dorp

Ook heeft het verdwijnen van een school invloed op de aantrekkingskracht van een dorp, zegt ze. “Voor veel ouders die op zoek zijn naar een woning, is de eerste vraag of er ook een school is voor de kinderen. Als dat, zoals in Peazens, niet het geval is, gaan ze vaak verder kijken. Zo komen er ook niet meer leerlingen in een dorp”, vertelt Feenstra. “Een neerwaartse spiraal.”

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail