In het kader van de dorpsvernieuwing hebben een paar inwoners van De Falom het initiatief genomen om de herinnering aan een belangrijke gebeurtenis uit de Tweede Wereldoorlog een plaquette te plaatsen in het dorp. Op zaterdag 15 oktober om 11.00 uur stonden ze in een bijeenkomst bij de brug in De Falom stil bij dit drama. Tijdens deze bijeenkomst onthulde mevrouw Annie van Veldhuizen-van Harten uit Velp deze plaquette.
Zij was tijdens de oorlog koerierster in deze streek en is de weduwe van Cornelis van Veldhuizen, hij was onder de schuilnaam “Zwarte Henk” actief in het verzet in N.O. Friesland en nam deel aan de bevrijdingsactie in De Falom
De actie:
Op 19 januari 1945 werd in bar winterweer bij deze brug een bevrijdingsactie uitgevoerd op een voertuig van de Duitse bezetter. In de auto werden drie gevangenen vervoerd van Dokkum naar Leeuwarden. Onder hen was de in Dokkum bekende apotheker dr. P.E.Gunster hij fungeerde als contactpersoon en zijn apotheek was een verzamelpunt van de plaatselijke illegaliteit.
Hierdoor was hij op de hoogte van heel veel namen en adressen van verzetsmensen in en rond Dokkum. Koste wat kost moest worden voorkomen dat hij zou worden verhoord door de beulen van de SD in Leeuwarden. Er werd door de gewapende tak van het verzet de KP in N.O.Friesland een bevrijdingsactie op touw gezet en Apotheker Gunster werd bevrijdt.
Als gevolg van deze actie werden door de Duitsers twintig politieke gevangenen in Dokkum gefusilleerd. In het dorp en omgeving wordt het vaak terloops genoemd, maar naarmate de tijd verstrijkt verdwijnt dit drama steeds meer naar de achtergrond. Na 71 jaar komt er dan nu een plek waar de herinnering aan deze gebeurtenis blijft voortleven binnen de dorpsgemeenschap en daarbuiten.
Onderstaand het slot van de toespraak:
Nu 71 jaar na dato staan we hier om de herinnering aan deze gebeurtenis met grote gevolgen een permanente plaats te geven in ons dorp. Het wordt als het zo uitkomt wel genoemd maar naarmate de afstand in tijd groter wordt en de jonge generatie er vaak niets van weet is het belangrijk dat het niet wordt vergeten. Zoveel jaren later kun je je afvragen; was dit nu nodig 20 levens ten koste van één bevrijde gevangene , het antwoord moet ook nu nog volmondig; JA zijn.
Keuzes maken in het leven is iets waar we van tijd tot tijd allemaal mee te maken hebben, in tijden van oorlog is het vaak een keus tussen leven en dood.In dit geval was er weinig tijd er moest snel een afweging worden gemaakt, wat zijn de consequenties als we het niet doen en wat zijn deze als we het wel doen.In beide gevallen stonden er levens op het spel, de keuze is gemaakt om Dr.Gunster te bevrijden, we weten nu wat dit aan levens heeft gekost, maar we zullen nooit weten wat de gevolgen waren geweest in het andere geval.
Monument aan de Woudweg
Op de plaats waar deze misdaad zich voltrok staat nu een monument. Op twee stenen staan de namen van de twintig slachtoffers.