Nieuwjaarstoespraak gemeente Kollumerland
Dames en Heren
Het jaar 2001 was een veelbewogen jaar voor de mensheid. Je kunt gerust stellen dat de democratie en onze rechtsstaat in het geding is geweest en nog steeds is.
De democratische samenleving met zijn waarden en normen, zoals wij die met zijn allen hebben opgebouwd in de afgelopen eeuwen, stond even op zijn grondvesten te trillen.
De datum 11 september 2001 is niet meer uit de geschiedenisboeken weg te denken. Het was een regelrechte aanval op het democratische bestel.
Eens temeer doet het je inzien dat wij in een kwetsbare samenleving leven, of dat nu mondiaal, nationaal of lokaal is.
De zorg en het borg staan voor die samenleving zal altijd op plaats nummer één moeten staan, en dat begint voor ons op lokaal, gemeentelijk niveau.
De wereld komt steeds dichterbij, wordt steeds kleiner, wordt steeds compacter, wordt ook via het beeldscherm van t.v. en computer op heel directe wijze in de huiskamer gebracht. Nog beter uitgedrukt: wij maken op veel directere wijze deel uit van die wereld.
Daarmee kunnen wij ook niet meer die zelfde wereld buiten de deur of zover mogelijk van ons vandaan houden.
Wij zijn ons er van bewust, juist vanuit onze achtergrond met onze democratische verworvenheden, dat we een blik op onze wereld moeten blijven houden en ook vanuit dat principe en gezichtsveld moeten handelen.
We hebben een goed leven, de welvaart is groot, maar dat is niet overal het geval, zeker niet in Afrika, waar de grootste problemen zich voordoen. Vroeg of laat komen daar dusdanige uitbarstingen, dat het absoluut gevolgen zal hebben voor ons zo veilig gewaande westen, met vele nadelige gevolgen van dien. Dus: er kan geen sprake zijn van onze ogen sluiten voor wat daar gebeurt. En uitsluitend redeneren vanuit onze eigen veilige situatie zal altijd een foute uitkomst hebben.
In het komende jaar zal veel van de democratie worden gevraagd: verkiezingen van de tweede kamer, verkiezingen van de gemeenteraad, maar ook zal het nieuwe systeem van het dualisme van de gemeenteraad plaats vinden. Dat heeft gevolgen voor de werkwijze, de behandeling van voorstellen en de manier van discussiëren. Wat mij betreft wordt de gemeenteraadsvergadering een podium, een forum van politieke discussie, waarbij wij de thema’s die er echt toedoen, niet schuwen. Aan de andere kant is het natuurlijk zo, dat de gemeente wel bestuurd moet worden, en liefst zo efficiënt mogelijk, waarbij de kosten binnen de perken worden gehouden.
Daar mag de burger het gemeentebestuur op aanspreken.
Het is natuurlijk beslist zo, dat in die verkiezingen, zowel wat het parlement betreft als de gemeenteraad, de verworvenheden van de democratie als zodanig weer verdedigd mogen worden. Elke politieke partij doet dat vanuit de eigen uitgangspunten en ideologie.
Daarbij moeten we niet vergeten dat de generaties voor ons hebben gestreden voor die democratische rechten. Ook Nederland heeft er immers 80 jaar voor moeten vechten om een eigen Republiek der Verenigde Nederlanden te worden, waarin ruimte kwam voor de eigen landsregering, eigen rechten en plichten , met eigen economische en maatschappelijke verbanden.
Pas in 1849 kwam de liberale grondwet van Thorbecke tot stand, zoals wij die als fundament voor ons huidige systeem nog steeds kennen. Maar het duurde daarna nog wel 20 jaar voordat die zo goed en kwaad als het ging functioneerde. Terecht zijn we trots op onze democratische samenleving, maar daar is wel eeuwen gedaan om het zover te krijgen zoals het nu werkt. Met andere woorden: dat andere landen niet, of nog niet zover zijn, daar moeten wij vanuit ónze wordingsgeschiedenis meer dan begrip voor hebben.
Wij moeten dan ook alert zijn op ontwikkelingen, of trends die onze democratische verworvenheden bedreigen of geweld aan doen. De grootste bedreiging is de onverschilligheid en de onwetendheid.
"Een volk dat zijn eigen geschiedenis niet kent is gedoemd die te herhalen" is een beroemde uitspraak, maar zo is het wel. Kennis van onze wordingsgeschiedenis en van ons staatsbestel blijft een vereiste in het onderwijs.
Onwetendheid en onverschilligheid: ik kan me niet aan de indruk ontrekken dat die beiden aanwezig zijn in onze maatschappij. De opkomst bij de verkiezingen, de opvattingen die men soms hoort over anderen, intolerantie en vooral het denken in hokjes en het niet verder kijken dan het eigen voortuintje, wijzen er op dat er aanslagen worden gepleegd op ons democratisch bestel.
Dat tegenstanders ons systeem bedreigen, zoals op 11 september en er na, of dat er onbegrip heerst tussen de westerse en de oosterse wereld, dat is benoembaar, dat is concreet, maar dat de eigen democratie uitgehold wordt door onverschilligheid en desinteresse, is funest.
Dit heeft alles te maken met verantwoordelijkheid en je verantwoordelijk voelen. Dat geldt voor iedere burger.
Verantwoordelijkheid voor de samenleving, voor de burgers, is voor de overheid uitgangspunt nummer één.
Het gaat daarbij om gerechtigheid, gelijke behandeling, bescherming van de zwakkeren, het afwegen van de publieke belangen, geen discriminatie, vrijheid van mening, godsdienst, pers, vergadering, etc. etc.
Zaken van levensbelang. Voor ons volstrekt gewoon, maar wel waard om voor te strijden.
In sommige landen, helaas nog veel te veel, wordt de strijd daarvoor nu bepaald niet beloond en moeten mensen op de vlucht. Logisch dat zij naar landen trachten te ontkomen waar die normen en waarden wel gelden. Lokaal moeten wij dan afwegen of we politieke vluchtelingen toelaten, bijv. door middel van het vestigen van een asielzoekerscentrum. De democratie staat ons toe dat we "nee" kunnen zeggen.
Maar vanuit onze ontstaansgeschiedenis, onze verworven vrijheden en rechten, maar juist ook vanuit onze plichten, want die heeft een democratie ook, kunnen we moreel gezien natuurlijk niet weigeren. Dan spreek ik nog niet eens over de humane aspecten en de onderlinge solidariteit.
Ik vind het dan ook een gunstige ontwikkeling dat de gemeenteraad van Kollumerland c.a. zich unaniem heeft uitgesproken voor een a.z.c., voor de periode van zes jaar en als na evaluatie blijkt dat er sprake moet zijn van nog eens zes jaar, dat we dat besluit dan ook nemen.
De komende maanden zullen de raadsfracties zich buigen over de te kiezen locatie en we hopen dan voor de zomer een definitieve keuze te kunnen maken. De werkwijze die we daarbij toepassen moet door ons allemaal kritisch worden gevolgd, we moeten elkaar daar op aanspreken.
Tevens hoop ik dat andere gemeenten in Fryslân waar nog geen a.z.c. gepland staat, hetzelfde voorbeeld volgen, juist vanuit de democratische en morele principes.
Dames en Heren, het jaar dat nu vers voor ons ligt, heeft veel voor ons in petto.
Ik noemde u al de verkiezingen van de gemeenteraad, maar ook de nieuwe wijze van besturen binnen de gemeenten, het z.g. dualisme, waar de bevoegdheden van de raad en van het college van BenW anders zullen luiden.
Ik noem u ook de invoering van de euro, maar daar heeft u voldoende over gehoord en ervaren en u zult ze vast al in de portemonnee hebben. Ook dat heeft te maken met verdergaande integratie van ontwikkelingen op Europese en wereldschaal.
Ook binnen onze eigen gemeente staat het één en ander op stapel:
Het nieuwe gemeentehuis wordt gebouwd, aan het eind van 2002 hebben we vast en zeker duidelijk zicht op het gebouw en wanneer we er in kunnen trekken, waardoor het integraal werken en productgericht werken naar de inwoners veel efficiënter kan en moet gebeuren.
Herindelingdiscussies staan ons te wachten, althans zo wordt ons voorgehouden. Kollumerland heeft duidelijk gekozen voor samenwerking met onze buurgemeenten in Noord Oost Friesland. Ook de andere gemeenten in onze regio hebben daar voor gekozen.
Met Achtkarspelen is een goed lopende samenwerking, zo heb ik de afgelopen maanden mogen constateren. Dat wil Kollumerland verstevigen.
In april j.l. werd gestart met het project Samenwerking afdelingen Sociale Zaken gemeenten Achtkarspelen en Kollumerland c.a., afgekort met simpelweg SAK.
Doel is het samengaan van de sociale diensten van beide gemeenten en de realisatie van één Centrum voor Werk en Inkomen voor deze regio. De datum van de invoering was gepland op 1 januari, maar de besprekingen, met name ook het opstellen van het Sociaal Statuur vroegen toch meer voorbereiding, dus in het voorjaar zal één en ander vast gestalte kunnen krijgen.
In de afgelopen maanden dat ik hier nu ben als burgemeester, is me opgevallen dat er in Kollumerland veel potentie zit. Ik kom op mijn kennismakingsbezoeken en gesprekken veel mensen tegen die de handen uit de mouw willen steken en dat ook doen, op velerlei terrein overigens. We mogen als gemeente dan ook best wel eens op de trom slaan en ons presenteren als een gemeente die uitstekend functioneert, waar goede ideeën leven en positieve zaken worden ontwikkeld. Wat dat betreft willen we graag creatieve ideeën en plannen positief voor het voetlicht brengen.
Ik haal er één voorbeeld uit: de Wâlddykrintocht op 14 september aanstaande. Dat is een prima initiatief, daar moeten we ook veel aandacht aan besteden. Er hebben zich nu al 2000 mensen voor opgegeven en dat terwijl de campagne nog moet beginnen. Met elkaar moeten we als vrijwilligers in Kollumerland daar een zeer geslaagd festijn van maken.
In dit verband denk ik ook even aan Oud en Nieuw: alles is prima verlopen in Kollumerland. De ploeg van Munnekezijl heeft een uitstekend initiatief genomen, dat heeft ruim de aandacht getrokken.
De kennismakingstocht die mijn vrouw, tenminste wanneer haar werk het toelaat, en ik langs de dorpen maken is nog volop bezig. Kollum, Warfstermolen en Oudwoude zijn bezocht, de overigen komen in januari en februari. Nu al valt me sterk op, dat de dorpen onderling erg verschillen, in bijna alle opzichten. Het is nog te vroeg voor een evaluatie, maar ik zal er zeker een keer over vertellen! In ieder geval kan ik wel stellen dat mijn positieve verwachtingen absoluut niet in negatieve zin worden aangetast, integendeel… Een rijk geschakeerde samenleving treffen we hier aan, en daarom is het boeiend om hier werkzaam te mogen zijn.
Tot slot:
Ik heb gesproken over positieve verwachtingen in 2002. Ik heb ook gesproken over mijn zorgen over de desinteresse die ik hier en daar bespeur omtrent de democratie. Er zijn zaken en ontwikkelingen die we niet kunnen voorzien, maar waarvan we hopen dat we die met elkaar goed opvangen en oplossen.
Ook in ieders individueel leven staat er misschien veel te gebeuren. We spreken de wens uit dat we een goed en gezond 2002 tegemoet gaan, waarin we respect voor elkaar hebben en waarin we de waarden van de democratische samenleving hoog houden.
Ik wens u en de uwen een gezond, voorspoedig en gelukkig nieuw jaar.
Stuur je tip, video of foto's naar:
0511-441202 of nieuws@rtvnof.nl.