ALDTSJERK/LEEUWARDEN – Dr. Nelleke IJssennagger-Van der Pluijm, sinds 21 maart directeur van de Fryske Akademy heeft gisteren in Tresoar uit handen van vertaler, auteur en Lomankenner Gerhild van Rooij uit Aldtsjerk, het eerste exemplaar in ontvangst genomen van de bundel ‘Grensoverschrijdend de haiku van Jan Loman, Grinskrusend de haiku fan Jan Loman’. De gebundelde en vertaalde haiku, met annotatie en biografische inleiding maken het boek tot een primeur.
Eerbetoon aan Jan Loman
Jan Loman (1918-2006) is meer dan de ontwerper van het 55-jaar jonge iconische logo van de Waddenvereniging met de gans, horizon en in het water weerspiegelde zon. Hij was landmeter, multidisciplinair kunstenaar en schrijver van onder meer haiku, drieregelige gedichten van 5-7-5 lettergrepen. Gerhild van Rooij heeft als eerste de haiku van Jan Loman bijeengebracht, bestudeerd en de variaties van deze haiku in kaart gebracht. Voor het Loman Project, waarmee 15 jaar na zijn overlijden een eerbetoon gebracht wordt aan Loman, heeft van Rooij de haiku naar het Fries vertaald, dit laatste onder begeleiding van Pieter Duijff. De tweetalige uitgave waarin de haiku in Fries en Nederlands gebundeld zijn met vooraf de levensschets van Loman door auteur en vertaler Gerhild van Rooij levert volgens de Fryske Akademy een bijzondere bijdrage aan de in het Fries beschikbare haiku. Er zijn maar weinig Friese auteurs die zich aan deze dichtvorm gewijd hebben. De haiku van Loman sluiten nauw aan bij de veranderingen in het Noordelijk landschap en in het bijzonder bij de wadden, maar ook bij historische locaties zoals de haiku over de Tweede Wereldoorlog die bij de Put in Leeuwarden en de haiku waarin hij bijvoorbeeld verwijst naar de ijstijden.
Fries
In de heldere en informatieve inleiding van Gerhild van Rooij staat beschreven dat de Friese schrijver-kunstenaar-geodeet-vormgever-mecenas-kunstpomotor-galeriehouder- landmeters Jan Loman in Bolsward geboren is en in Gorredijk opgegroeid. Na de HBS in Heerenveen, studeerde Loman geodesie aan de TU in Delft. Hij woonde gedurende de Tweede Wereldoorlog, deels ondergedoken, in Leeuwarden en werkte daar bij het kadaster. Aansluitend werkte hij bij het kadaster in Indië, Arnhem en Groningen en woonde samen met zijn Indische vrouw Sjouk/Deetje voluit Sophie Selma van Hutten in Indië, Arnhem en het Groningse Haren, totdat ze begin jaren zestig naar Beetsterzwaag verhuisde. Hij werkte in die tijd voor het kadaster in Leeuwarden aan de ruilverkavelingen. Na zijn vervroegde pensionering begin jaren tachtig werkt hij uitsluitend als kunstenaar en schrijver in zijn atelier aan huis in de Smijtervilla in Beetsterzwaag. In de in de tweetalige bundel opgenomen levensschets van Loman legt Van Rooij verbanden met het beeldend en literair werk van Loman en wijst ze op de sporen van de verschillende locaties, werk- en woonplaatsen in zijn literaire en beeldende werk. Dit geeft de overigens prachtig in Lomanstijl vormgegeven bundel een meerwaarde. Je ‘hoort’ de mens in de haiku, ‘herkent’ de filosoof, ‘kijkt’ mee met de kunstenaar en ‘reist’ door minstens een halve eeuw Friese geschiedenis in het perspectief van ijstijd tot nu. In zijn haiku en beeldende oeuvre heeft Jan worden voortdurend verbindingen gelegd.
De uitgave is deel van het Loman Project 2021 dat bestaat uit exposities, lezingen, rondleidingen, een haikudag en dubbelexposities. Gerhild van Rooij is de gastcurator van de dubbelexpositie Jan Loman Grensoverschrijdend in Tresoar, Leeuwarden en Galerie Bloemrijk Vertrouwen, Aldtsjerk nog te zien t/m 31 oktober 2021. Zie tresoar.nl en gbv-artgallery.nl. De bundel is in beide plaatsen verkrijgbaar.