Nazaten herdenken Spriensma’s

Zaterdag 17 november kwamen 70 (achter- en achter-achter) kleinkinderen van Jan en Anna Spriensma-Hofman bijeen in Westergeest. Het was deze week precies 100 jaar geleden, dat Jan en Anna Spriensma beide overleden aan de Spaanse griep.

Jan Spriensma overleed op 14 november 1918 op 32- jarige leeftijd en Anna Spriensma – Hofman op 21 november 1918 op 35- jarige leeftijd. Zij lieten 5 kinderen na, Tjerk (1912), Aukje (1913),Eelke (1914), Etje (1915) en Sijke (1917). Een zevental familieleden had het plan opgevat om dit feit te herdenken en hebben een bijeenkomst georganiseerd. Allen kwamen bijeen in MFC de Tredder  en na een kopje koffie gedronken te hebben gingen de meesten te voet naar de Nederlands Hervormde kerk. Bij de grafstenen van Jan en Anna werden bloemen gelegd door de familieleden.

Daarna was er in de kerk een herdenkingsbijeenkomst. Er werd verteld hoe het was verlopen 100 jaar geleden aan de Weerdebuorsterwei, waar de boerderij stond van de familie Spriensma. Een familielid vertelde over het ontstaan van de naam Spriensma en Hofman, een ander familielid bespeelde het orgel en er werd een prachtig gedicht voorgedragen. Na de bijeenkomst ging men weer terug naar het dorpshuis, waar hen een heerlijke lunch en een gezellig samenzijn wachtte.

100 jaar geleden
Als jonge moeder heeft Anna het druk met het gezin. Hun oudste zoon Tjerk is eind mei 6 jaar geworden en zal in september naar de lagere school gaan. Nu speelt hij nog volop met zijn jongere broer Eelke van 4, en zijn zusjes Aukje, 5 jaar en Etje, dan 3 jaar. Sijke is nog te klein om mee te spelen: zij is dan een baby van ruim een jaar oud. Jan gaat helemaal op in zijn werk op de boerderij. Paarden zijn z’n hobby, het africhten kan Jan als geen ander. Maar zijn inkomen verkrijgt hij uit de melkopbrengst van de koeien: het is puik vee. Hij heeft personeel in dienst en is een strenge baas, maar goed voor zijn mensen. Jan is niet alleen actief op zijn boerderij maar ook daarbuiten: Hij is al vanaf de oprichting van de Coöperatieve Zuivelfabriek in Ee secretaris van het bestuur.

Het gezin Jan Spriensma woont afgelegen, de oorlog is ver weg en er zijn berichten dat de vrede op komst is. Dan wordt Nederland opgeschrikt door een nieuw verschijnsel: een griepepidemie, aangeduid als de Spaanse griep. De ziekte ontleent haar naam aan het feit dat zij voor het eerst in Spanje wordt gesignaleerd en zij bereikt in de zomer van 1918 ons land. Vanaf juli verschijnen er in de pers regelmatig berichten over de verspreiding van de griep. Eind augustus neemt de griep af.

Spaanse griep laait weer op
Dan, in oktober laait de griep plotseling weer op en krijgt zij ook een veel kwaadaardiger karakter: In combinatie met longontsteking is de ziekte vrijwel altijd dodelijk. In de tweede helft van november bereikt de ziekte een angstaanjagend hoogtepunt. Een krantenkop uit die tijd schreeuwt je tegemoet: Spaanse griep: een windvlaag des doods. Als liefhebber van paarden bezoekt Jan regelmatig de paardenmarkten, tot zelfs in Holland toe. Misschien is één van die reizen hem noodlottig geworden en is hij besmet geraakt met de Spaanse griep. In de tweede week van november ligt Jan ziek te bed. Hij heeft hoge koorts. Naar verluidt ligt hij in de opkamer. Anna, dan inmiddels ook ziek als gevolg de Spaanse griep, ligt in de bedstede in de keuken. Als zij zich tot hem richt en vertwijfeld vraagt hoe het nu verder moet, ziet hij de doffe glans van de koorts in haar ogen. Hij kan haar slechts antwoorden dat zij elkaar in het hiernamaals zullen weerzien.

Op 14 november 1918 overlijdt Jan. De kist met zijn lichaam wordt ten afscheid langs de bedstede gedragen. De begrafenis geschiedt vanuit het café, schuin tegenover de kerk in Westergeest. Bij Jan in de kist wordt ook de overleden tweeling gelegd. Zijn zij te vroeg geboren als gevolg van de Spaanse griep? Dat is niet bekend.
De rouwadvertentie van Jan luidt: ‘heden overleed, na eene korte ongesteldheid in volle verzekerdheid des eeuwigen levens, onze geliefde echtgenoot en vader Jan T. Spriensma, op den leeftijd van 34 jaren mij nalatende vijf kinderen, te jong om dit verlies te beseffen.’

Een week later, op 21 november, overlijdt Anna. In de rouwadvertentie staat: Opnieuw trof ons een zware slag door ’t overlijden, na een korte ongesteldheid van enkele dagen, in haar Heer en Heiland, der vijf kinderen zorgvolle Moeder, onze geliefde Dochter, Zuster en Behuwdzuster Anna E. Hofman. Ze wordt op 25 november begraven. Aukje herinnert zich summier het overlijden van haar moeder. Ze zal hierover later tegen haar zuster Sijke zeggen: “ús mem lag in de kist, ze had een witte jurk aan en twee prachtige dikke vlechten aan weerszijden van haar hoofd.”

De avond van de 21ste vindt familieberaad plaats. Allereerst wordt gesproken over de toekomst van de boerderij. Er moet een inventarisatie plaatsvinden van de roerende goederen, inclusief het vee. Maar belangrijker is, dat er moet worden besloten wat er met de kinderen dient te gebeuren. Anna’s broer Auwert krijgt de voogdij en elk der vijf kinderen wordt bij een familielid van Jan of Anna ondergebracht. Op welke manier de verdeling heeft plaatsgevonden is niet bekend. Wel is bekend, dat de kinderen op deze manier de bemoeienis van hun familie erven, voor drie van de vijf kinderen met traumatische gevolgen.

De boerderij komt in handen van Harmen Witteveen, getrouwd met Sijke Spriensma, de oudste zuster van Jan en zij ontfermen zich liefdevol over de dan 1 ½ jaar oude Sijke, het jongste kind van Jan en Anna. Tjerk zal in 1935 trouwen met Lambertina Greijdanus, Aukje in 1941 met Paulus van der Krieke, Eelke in 1938 met Hendrikje Jansma, Etje in 1940 met Sietse Spriensma en Sijke in 1942 met Oebele Spriensma.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail