In Kollumerland C.A. was de nationale 4 mei herdenking traditioneel aan de Soensterdijk te Kollumerpomp. Na een stille tocht en enkele liederen hield burgemeester Bilker zijn toespraak waarin hij aanhaalde dat om vrijheid te garanderen kosten noch moeite gespaard moeten worden.
Na de twee minuten stilte werden er kransen gelegd door – Burgemeester B. Bilker en echtgenote, de Stichting Friesland 1940-1945, de Bond van Wapenbroeders, Familieleden van mensen in het verzet 1940-1945, het Oranjecomité Kollum en Vereniging Plaatselijk Belang Kollum met leerlingen van basisschool Prins Bernhardschool uit Kollum. De dodenherdenking op de Soensterdijk was dit jaar live te volgen bij RTV NOF op tv en via de radio.
Hieronder de toespraak van Burgemeester Bilker:
1945-2015 70 jaar vrij in vrijheid en vrede.
Voor kinderen en jongeren, maar voor ons allemaal natuurlijk, is 70 jaar geleden heel lang. Er zijn steeds minder getuigen van die tijd.Gelukkig kunnen wij nu 70 jaar terug kijken; een lange periode van geen oorlog of bezetting in Nederland.
Toen we 25 jaar bevrijd waren, gingen er heel serieuze stemmen op, dat 1970 het laatste bevrijdingsjubileum moest zijn. Dat kunnen we ons nu niet meer voorstellen. Zo lang ons volk, ons land, Europa vrij van oorlog is, er welvaart en vrede heersen, moeten we herdenken. Hoe langer het geleden is dat er oorlog heerste, des te beter.
En toch… die 70 jarige vrijheid wordt soms duur betaald. Er is veel onrecht, veel onheil en veel narigheid, maar er zijn vooral bedreigingen van buitenaf. Afgelopen zomer werden we er rechtstreeks bij betrokken. Door het conflict in de Oekraïne en het neerhalen van de MH17 werden we met de neus op de feiten gedrukt. Wat gaat Rusland doen, komt er weer een Koude Oorlog? Wat gebeurt er in het Midden-Oosten? De dreiging die er van de IS uitgaat, komt dat ook hier, of is dat al hier?
Regionale conflicten, hoe regionaal ook, waar dan ook, zijn bedreigingen voor de wereld. In de huidige tijd van de sociale media, van filmpjes op YouTube, apps, Twitter en dubieuze websites, is elk conflict of elke bedreiging in ons huis, in ons beschermd gezin, aanwezig.
Toen in de Tweede Wereldoorlog 1940-1945 alles wat meer waarde had, meedogenloos met voeten werd getreden, toen de Duitsers hun zogenaamde Derde Rijk op de wereld wilden vestigen, ten koste van alles en iedereen, kwamen we in verzet. Tegelijkertijd moest iedereen zien te overleven, we moesten leven, we moesten eten, we moesten onderdak zien te houden.
We werden onderdrukt en degenen die zich echt verzetten liepen het risico te worden opgepakt, weggestopt en in veel gevallen doorgestuurd naar een kamp en nog erger uiteindelijk gefusilleerd te worden. Complete bevolkingsgroepen werden opgepakt, opgesloten (in zogenaamde werkkampen achter prikkeldraad gevangen gehouden) en uiteindelijk werden ze doorgestuurd naar concentratiekampen. Of je nu Jood was, een andere seksuele geaardheid had, zigeuner was, of wanneer je principieel gelovig was, was dat een regelrechte bedreiging voor de macht van het Hitler-regime, dan mocht je niet bestaan. Een mensenleven stelde niets voor, het individu telde niet, het ging om de massa, het volk, dat als één man achter Hitler en zijn nazi-machinerie moest staan.
En zo kon het altijd gebeuren dat er in een mensenleven, in een gezin, in een familie, in een dorp, in een stad, vreselijke dingen gebeurden, die heel diepe wonden veroorzaakten en een leven lang littekens achter lieten. Zo kon het gebeuren dat er altijd onschuldige mensen opgeofferd werden, een bom op een huis viel, zoals in Kollum, op 11 december 1944, zo ongeveer om half tien ’s avonds. Het huis van het gezin Gerrit Barkmeijer kreeg een voltreffer en werd volkomen verwoest. Man, vrouw en drie kinderen van dertien, vijf en vier jaar en ook nog eens twee logés kwamen om het leven. Veertig omliggende huizen liepen schade op. Nog altijd geeft dat littekens in de familie.
Zo gebeurde het, dat hier op deze plek mannen uit het verzet in gevecht raakten met terugtrekkende Duitsers, zo vlak voor de bevrijding of eigenlijk was de bevrijding er al: Gerrit Bleeker, Pieter Postma, Jacob de Graaf en Heine de Bruin, jonge mannen met een hecht gezinnetje, lieten hun leven. Nu 70 jaar geleden. Hún leven was het meest kostbare wat ze hadden. Vrouw, jonge kinderen en familie moesten dat offer ook dragen, hun leven lang. Deze voorbeelden waren er overal en altijd.
Maar nu, na 70 jaar. Wat doen wij? Waar staan wij? Wat gebeurt er om ons heen? Hoe reageren we? Laten we alles aan anderen over en sturen wij een Tweet de wereld in waarin we even lekker ongezouten onze mening zeggen. Dit weleens ten koste van anderen, of nemen we zelf ook het heft in handen om onze samenleving in ere te houden?
Hoe voeden wij onze kinderen op? Weten wij wat hen bezighoudt, weten wij wat zij doen en hoe zij met anderen omgaan? De vraag die wij trouwens onszelf regelmatig moeten stellen, is: wat doe ik eigenlijk zelf om onze zwaar bevochten vrijheden hoog te houden?
Steeds meer moeten wij letterlijk investeren in de waarden van onze democratie en samenleving. Om vrijheid te garanderen worden kosten noch moeite gespaard. Maar het wordt er niet eenvoudiger op, de wereld is complex, de samenleving niet eenduidig herkenbaar.
Daarom is het goed dat we hier met zovelen staan, dat is een goed teken, want dat wijst op saamhorigheid en dat is van groot belang, want hoe verschillend wij gelukkig ook zijn, wij horen wel bij elkaar!
En dat al zeventig jaar lang…
(C) Bearn Bilker Burgemeester van Kollumerland c.a.
4 mei 2015
(C) Video: Willem Peterson, Paul Achterberg en Boukje Hendrika Weistra