Indrukwekkende vernissage ‘Gevluchte vrouwen’ in Galerie Bloemrijk Vertrouwen

ALDTSJERK – Zondagmiddag 3 maart is de thema-expositie Vrouwen op de vlucht – Gevluchte vrouw op indrukwekkende wijze geopend. Rond vijftig toehoorders onder wie Oekraïners, luisterden naar persoonlijke vluchtelingverhalen en prachtige bijpassende muziek, poëzie en liedkunst door vijf musici en zangers. Andries Tóth introduceerde de tien exposanten, daarna vertelden Andries en Gerhild van Rooij in hun Galerie Bloemrijk Vertrouwen over getuigenissen van vluchtelingen.

GEDICHT VLUCHT
‘Als ik niet kies, zal ik verdoofd verstijven’ uit het door Tóth (GBV) voorgedragen gedicht Vlucht van vertaalster-dichter Aleid C. Swierenga, omschrijft perfect de toestand voorafgaand aan een plotselinge, gedwongen en levensgevaarlijke vlucht als enige uitweg om het eigen leven te redden. Zijn vader Miklós Tóth kwam in 1948 met een beurs in Amsterdam studeren en verloor na drie maanden door de Sovjetbezetting alle contact met familie, studie- en geloofsgenoten. Hongarije was hermetisch gesloten, bij terugkeer zou zijn leven niet zeker zijn. Van Rooij en Tóth vertellen invoelend over mondeling en schriftelijk verhalen van vluchten en verbannen worden. “Afgesneden zijn van je familie, geliefden, kinderen, gezin, het verlies van vertrouwde geuren, straatbeelden, dorpsgezichten en landschappen, de kleuren, gebruiken en cultuur van het thuisland en materieel het verlies van huis, grond, goederen, kapitaal, werk en vaak de miskenning van door studie verworven titels. Angst en onzekerheid, verraad, de toekomst, alles achtergelaten, geen afscheid kunnen nemen van dierbaren of doden laat sporen na. De wetenschap dat jouw vlucht een kind, ouder of andere familie en collega’s in gevaar brengt en er mogelijk represaillemaatregelen volgen als degradatie, ontslaan, plunderen, verbanning, deportatie, eigendommen confisqueren, gevangenneming of moord wegen een leven lang mee en kan een mens verdoven, evenals het (vaak onder druk} verraden van de vlucht van familie, vrienden of collega’s.”

DAN IS ER NOG DE VERBEELDING
Schrijver-kunstenaar, galeriehouder Van Rooij citeert recente krantenberichten waarin erop gewezen wordt dat een kunstwerk, muziek of literair werk een getuigenis kan zijn. Zij stelt: “Kunst kan soms een bevrijding en ontlasting zijn van het onzegbare. Heftige ervaringen delen via de kunsten mag niet onderschat worden. Wanneer woorden niet volstaan is er nog de verbeelding in kunst, het aanschouwen en ondergaan van die kunst. De vlucht en rouw over wat onbereikbaar en verloren is vergt veel, zelf werken kan soelaas bieden, kunst kan ruimte geven, maar vlucht en ontheemding werken generaties door, zoals bij 5 van de 10 geselecteerde exposanten in de expositie Gevluchte vrouwen. Drie kunstenaars werken professioneel met asielzoekerskinderen of zijn in het onderwijs betrokken bij deze kinderen, anderen zijn partner of kinderen van een ouder of familie met vlucht- of verbanningverleden. Nazaten verbinden het doorgegeven ontheemd zijn met hier en nu leven. Kunst kan helend zijn, inzicht geven, vluchtelingen en bannelingen eren en zorgen dat zij en achtergeblevenen niet vergeten worden. Kunst kan compassie, actie of verlamming, angst, veerkracht of hoop zichtbaar maken of alles tegelijk.”

IT ALDERSHÛS, MEDITATION
Muziek kan veel laten bezinken en ook helpen traumatische gevoelens los te laten en goede herinneringen te koesteren. Het duo pianiste Stella Boggia-Van Maris en Josine Camminga op viool speelde daarom een meeslepend werk van P.I. Tsjaikovsky, die ook met de lange arm van het gezag te maken had en de verstilde Méditation van J. Massenet. Oekraïense vluchtelingen in De Klinze kennen de verschrikkingen van de vlucht en oorlog. Het zal onvermijdelijk sporen nalaten bij hun kinderen en kleinkinderen. Bariton en oud-schoolmeester Jan Hooghiemstra uit de Trynwâlden geeft als werker taallessen, wandelen en hardlopen aan deze vluchtelingen, die net als vluchtelingen uit andere culturen het ouderlijk huis en thuisland missen. Hooghiemstra zong, begeleid door zijn vriendin, pianiste Sjoukje van der Velde, in Fries It Âldersliet (ouderlijk huislied), een compositie van H.R. Bishop op het herkenbare heimweegedicht van Pieter Jelles Troelstra.

MENS BLIJVEN
Zsuzsi, Zsuzsanna Dencz is het kind van ouders die beiden de Yad Vashem ontvingen. Zij vertelt in haar boek Immer mens blijven, wat u ook wordt aangedaan, Ter herinnering aan mijn vader kézdivasárhelyi dr. Akos Dencz, hoe zij als kind niet kon bevatten wat het gezin overkwam: onteigening van alle bezit, niet weten waar je moeder is, haar daarna niet herkennen door de geleden ontberingen en na die Tweede Wereldoorlog-ervaringen weer je villa uitgeschopt worden, gedeporteerd naar kippenhokken en een krot. Overleven was hartverscheurend.

FLARD KANT
De brief (1993) Ik wens u geen… getuigt van een echtpaar dat na ruim drie decennia werken in Friesland nog uitgescholden wordt voor vuile buitenlanders en meer. In het boek Wees zacht voor mij Friesland noemt Geert Mak de schoonheid van een verzorgde, goed geklede Hongaarse dame opmerkelijk. Van Rooij las het prozagedicht 1956 bij haar foto Gevluchte Vrouw: Flard kant, geïnspireerd door het verlangen naar kant van deze dame, hunkerend naar harmonie van een verloren veilig thuis en acceptatie hier.

JOUW OGEN
Na de in oude en nieuwe citaten en gedichten samengevatte vluchtverhalen, herinneringen en anekdotes klonk weer zang. Durk van der Duim verzorgde de techniek voor de Roemeense sopraan Rita Looij uit Hurdegaryp. Ze las eerst de Nederlandse tekst en zong daarna loepzuiver het ontroerende Roemeense lied Ochii Tăi, Jouw ogen, waarin iedereen zich kon herkennen. Na haar luchtiger Engelse toegift werd in GBV de veelzijdige kunst uitgebreid bekeken en werd het leven gevierd met vele mooie ontmoetingen, waaruit een samenwerking tussen beide pianisten voortkwam (6e foto). De in 1989 opgerichte GBV is van begin af al een plaats van verbinding.

Foto’s:
1. Applaus voor sprekers, musici en zangers: Andries, Jan Hooghiemstra, Sjoukje van der Velde, Josine Camminga, Rita Looij, Stella Boggia, Gerhild, Foto Floriske Gerritsma.

2. Duo pianiste Stella Boggia-van Maris en op viool Josien Camminga, vernissage 3.3.2024 Gevluchte vrouwen in GBV, Foto Floriske Gerritsma (kunst o.a. rechts Halfway interactieve kapstok Tieneke van Montfort).

3. Rita Looij met het ontroerende Roemeens lied Jouw Ogen. Links olieverfschilderij Hannah Doeleman, rechts tekeningen en grafiek van Aukje Reitsma.

4. Jan Hooghiemstra vertolkte samen met pianiste Sjoukje van der Velde It Âldershûs.

Foto’s 1, 2 en 3: Floriske Gerritsen
Foto’s 4, 5, 6 en 7: Annelies Buurman

Zie GBV-artgallery.nl voor expositie

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail