In Dongeradeel zijn het schoolbestuur van De Twine (school voor speciaal basisonderwijs) en de Stichting CBO Dongeradeel (voorheen Ver. voor PCBO Dongeradeel), schoolbestuur met 15 basisscholen, al geruime tijd in gesprek over bestuurlijk samengaan. Eerder was ook nog de Vereniging PCBO Dantumadeel bij deze fusieplannen betrokken, maar deze vereniging is in september 2012 afgehaakt. Het voornemen tot bestuurlijk samengaan van De Twine en CBO Dongeradeel is vooraf gegaan door uitvoerige verkenningen en onderzoeken en zorgvuldige afwegingen. Daarbij was steeds de conclusie dat het wenselijk en verantwoord was SBO-school De Twine (met zo’n 250 leerlingen) bestuurlijk onder te brengen bij CBO Dongeradeel.
Vanwege de kleinschaligheid van De Twine en de kwetsbaarheid van het leerlingenaantal van deze SBO-school, is onderbrenging bij een groter en meer professioneel ingericht bestuur gewenst. Vanuit CBO Dongeradeel betekent de toevoeging van een SBO-school een verrijking van het onderwijspalet en de expertise. Het uiteindelijke fusiebesluit werd dan ook breed gedragen, ook binnen de ledenvergaderingen van beide schoolverenigingen en de (gemeenschappelijke) medezeggenschapsraden. De bestuurlijke samenvoeging zou per 1 januari 2013 gerealiseerd worden.
Nadat de interne besluitvorming was afgerond, moest het voornemen tot bestuurlijke fusie nog worden voorgelegd aan het Ministerie van Onderwijs. Sinds eind 2011 is namelijk een wettelijk verplichte ‘fusietoets’ van kracht die moet voorkomen dan onnodig bestuurlijke molochs ontstaan. Het fusievoornemen van De Twine en CBO Dongeradeel is in het najaar van 2012 beoordeeld door de ‘Adviescommissie Fusietoets’ die de Minister in dit kader heeft ingesteld. De beoordeling heeft vertraging opgelopen, o.a. door het tussentijds terugtrekken van PCBO Dantumadeel. Uiteindelijk heeft de Adviescommissie Fusietoets op 18 december 2012 geoordeeld dat de Minister zijn goedkeuring aan de fusievoornemens zou moeten onthouden. De Minister heeft op 18 januari jl. dienovereenkomstig besloten. Er is dus geen goedkeuring voor de fusie.
De Adviescommissie Fusietoets is tot zijn negatieve oordeel gekomen omdat na bestuurlijke fusie CBO Dongeradeel binnen de gemeente 67% van de scholen zou besturen. Daarmee wordt de norm van 50% overschreden die de commissie als ‘kritische grens’ hanteert. Dat CBO Dongeradeel ook zonder De Twine nu 63% van de scholen in Dongeradeel bestuurt, is voor de commissie niet relevant. En evenmin vindt de commissie het relevant dat bij de keuze voor een SBO-school als De Twine de ‘bestuurlijke markt’ helemaal geen rol speelt omdat De Twine de enige SBO-school in de regio is. De inhoudelijke argumenten voor bestuurlijke fusie (inspelen op krimp, bestuurlijke en onderwijskundige versterking, verbreding van het financieel draagvlak e.d.) zijn door de commissie als ‘onvoldoende rechtvaardigingsgronden’ beoordeeld.
De besturen van De Twine en CBO Dongeradeel zullen bezwaar aantekenen tegen dit negatieve oordeel en de Minister om herziening vragen. Daarnaast zal via andere kanalen (politiek en de PO-Raad) actie worden ondernomen. Opgemerkt kan worden dat deze als onrechtvaardig beleefde afwijzing niet uniek is: er was al toenemende kritiek op de strenge toepassing van de fusietoets. Zolang de bezwaarprocedure loopt zal de bestuurlijke fusie niet door kunnen gaan en kan een uitstel van enkele maanden aan de orde zijn. Ondertussen zullen De Twine en CBO Dongeradeel hun inhoudelijke samenwerking wel voortzetten en zoveel als mogelijk intensiveren.