GARYP – Een bijzondere gastles donderdag op basisschool CBS De Wrâldpoarte in Garyp. Via een online verbinding konden schoolkinderen uit groep 8 vragen bedenken en stellen aan de Joodse onderduikster Naomi Waas, nu 78 jaar oud. Via een onderduikadres in Hoofddorp komt Naomi op heel jonge leeftijd in de Tweede Wereldoorlog uiteindelijk terecht bij familie Kuipers in het Friese IJlst. Na de bevrijding blijkt dat Naomi’s moeder en grootouders via Westerbork zijn gedeporteerd naar Sobibor, waar zij zijn vermoord. Naomi groeit na de oorlog op in een Joods pleeggezin. De nasleep van de oorlog is voor haar erg zwaar. Dit persoonlijke oorlogsverhaal maakt op de school in Garyp behoorlijk indruk en tegelijkertijd nieuwsgierig.
Voor de kinderen alle reden om mevrouw Waas een aantal vragen te stellen via een Zoom-verbinding in de klas. Zo vond Semme het heel interessant. “Ik fûn it wol hiel moai dat se dit útlei. It is wol goed om mei te krijen. En sa witst echt wat der gebeurt mei minsken dy dit soarte fan dingen meimeitsje. En dat is foar ús as bern ek hiel belangryk”. Ook klasgenootje Yma was er even stil van. “Ik fûn it wol hiel dúdlik hoe’t se har ferhaal fertelde. En guon meitsje de oarloch hiel bewust mei en oaren wer net. Dat foel my ek op yn har ferhaal”. Directeur Anna Doornbos van CBS De Wrâldpoarte was ook ingenomen met de gastles van Naomi Waas. “Sa hearre se it ferhaal út de earste hân fan immen dy’t de oarloch oerlibbe hat”. De school in Garyp maakt hierbij ook de vertaalslag naar vandaag de dag. “Wy wolle dit ferhaal hiel graach ferbine oan de flechtlingen fan no, bygelyks dy fan it asylsikerssintrum yn Burgum. Dat is belangryk. Want eltsenien is gelyk en heart derby. Dat wolle wy as skoalle hiel graach útdrage”, zo weet de directeur.
De komende weken worden er op elf scholen in onze provincie gastlessen gegeven door mensen die als kind in de Tweede Wereldoorlog een onderduikadres hadden in Fryslân. Als eerste was de basisschool in Garyp donderdag aan de beurt. Deze gastles zou al eerder plaatsvinden maar door de coronacrisis zijn alle data verschoven naar een later tijdstip.
Elk jaar vieren we dat ons land in 1945 werd bevrijd. Op 5 mei kwam er een eind aan vijf donkere oorlogsjaren. De groep die over deze periode nog kan vertellen wordt steeds kleiner. De tijd om hun verhalen en nalatenschap door te geven aan volgende generaties steeds korter. Stichting De Verhalen wil met het project De terugkeer van de Joodse kinderen aandacht schenken aan een bijzondere oorlogsgeschiedenis, waarin alles samenkomt wat een oorlog teweegbrengt. Centraal staan de honderden Joodse kinderen die in 1943 naar Fryslân zijn gesmokkeld en bij Friese families in de onderduik de oorlog overleefden. De kinderen van toen zijn nu allemaal ouder dan 77 jaar, maar velen hebben nog nooit hun verhaal verteld. Een verhaal dat niet geïsoleerd in de oorlogsjaren bevroren ligt, maar ook in deze tijd nog zeer actueel is. Een tijd waarin we geconfronteerd worden met grote vluchtelingenstromen, oplaaiend antisemitisme en heftige debatten over immigratie.
Naast een zoektocht naar Joodse onderduikkinderen is er het komend jaar een fototentoonstelling, een documentaire- en podcastserie en een live tv-programma voor Joodse onderduikkinderen uit de hele wereld. Ook gaat de muziektheatervoorstelling Smokkelbern het komend jaar in première, zodra er weer theatervoorstellingen mogelijk zijn.
Een verslag van de online-gastles van onderduikster Naomi Waas op CBS De Wrâldpoarte in Garyp: